Liber Ecclesiasticus
Capitulum 1
Omnis sapientia a Domino Deo est
et cum illo fuit semper et est ante aevum.
Arenam maris et pluviae guttas
et dies saeculi quis dinumeravit?
Altitudinem caeli et latitudinem terrae
et profundum abyssi quis mensus est?
Sapientiam Dei praecedentem omnia quis investigavit?
Prior omnium creata est sapientia,
et intellectus prudentiae ab aevo.
Fons sapientiae verbum Dei in excelsis,
et ingressus illius mandata aeterna.
Radix sapientiae cui revelata est?
Et astutias illius quis agnovit?
Disciplina sapientiae cui revelata est et manifestata?
Et multiplicem peritiam illius quis intellexit?
Unus est Altissimus, creator omnipotens
et rex potens et metuendus nimis,
sedens super thronum suum et dominans, Deus.
Ipse creavit illam in spiritu sancto
et vidit et dinumeravit et mensus est;
et effudit illam super omnia opera sua
et super omnem carnem secundum largitatem suam
et praebuit illam diligentibus se.
Timor Domini gloria et gloriatio
et laetitia et corona exsultationis.
Timor Domini delectabit cor
et dabit laetitiam et gaudium et longitudinem dierum.
Timenti Dominum bene erit in extremis,
et in die defunctionis suae benedicetur.
Dilectio Dei honorabilis sapientia;
quibus autem apparuerit, dispertit eam in visionem sui ipsius
et in agnitione magnalium suorum.
Initium sapientiae timor Domini,
et cum fidelibus in vulva concreata est;
cum hominibus veritatis ab aevo fundata est
et semini eorum se credet.
Timor Domini scientiae religiositas;
religiositas custodiet et iustificabit cor,
iucunditatem atque gaudium dabit.
Plenitudo sapientiae est timere Deum;
et inebriat eos fructibus suis.
Omnem domum illius implebit rebus pretiosis
et receptacula thesauris illius.
Corona sapientiae timor Domini,
repollens pacem et salutis fructum:
utraque autem sunt dona Dei.
Scientiam et intellectum prudentiae sapientia effundit quasi pluviam;
et gloriam tenentium se exaltat.
Radix sapientiae est timere Dominum,
et rami illius longaevi.
In thesauris sapientiae intellectus et scientiae religiositas;
exsecratio autem peccatoribus sapientia.
Timor Domini expellit peccatum;
cum autem adsit, omnem avertit iram.
Nam, qui sine timore est, non poterit iustificari;
iracundia enim animositatis illius subversio illi erit.
Usque in tempus sustinebit patiens,
et postea erit redditio iucunditatis.
Bonus sensus usque in tempus abscondet verba illius,
et labia multorum enarrabunt sensum illius.
In thesauris sapientiae parabola disciplinae;
exsecratio autem peccatori cultura Dei.
Fili, concupiscens sapientiam conserva iustitiam,
et Deus praebebit illam tibi.
Sapientia enim et disciplina timor Domini,
et quod beneplacitum est illi,
fides et mansuetudo.
Ne sis incredibilis timori Domini
et ne accesseris ad illum duplici corde.
Ne fueris hypocrita in conspectu hominum
et cave a labiis tuis.
Ne extollas teipsum, ne forte cadas
et adducas animae tuae inhonorationem,
et revelet Deus absconsa tua
et in medio synagogae elidat te;
quoniam accessisti maligne ad timorem Domini,
et cor tuum plenum est dolo et fallacia.
Capitulum 2
Fili, accedens ad servitutem
Dei
sta in iustitia et timore
et præpara animam tuam ad tentationem.
Dirige cor tuum et sustine,
inclina aurem tuam et suscipe verba intellectus
et ne sollicitus sis in tempore calamitatis.
Sustine sustentationes Dei,
coniungere Deo et ne laxes,
ut sapiens fias in viis tuis.
Omne, quod tibi applicitum fuerit,
accipe et in dolore sustine
et in humilitate tua patientiam habe,
quoniam in igne probatur aurum et
argentum,
homines vero receptibiles in camino humiliationis.
Crede Deo, et recuperabit te,
et spera in illum, et diriget viam tuam;
serva timorem illius et in illo veterasce.
Metuentes Dominum, sustinete
misericordiam eius
et non deflectatis ab illo, ne cadatis.
Qui timetis Dominum, credite
illi,
et non evacuabitur merces vestra.
Qui timetis Dominum, sperate in
bona
et in oblectationem ævi et in misericordiam.
Qui timetis Dominum, diligite illum,
et illuminabuntur corda vestra.
Respicite, filii, generationes
antiquas et videte:
quis speravit in Domino et confusus est?
Aut quis permansit in mandatis eius
et derelictus est?
Aut quis invocavit eum, et despexit illum?
Quoniam pius et misericors est
Dominus
et remittet in die tribulationis peccata
et protector est omnibus exquirentibus se in veritate.
Væ duplici corde et labiis
scelestis et manibus dissolutis
et peccatori terram ingredienti duabus viis!
Væ dissolutis corde, qui non
credunt,
et ideo non protegentur!
Væ vobis, qui perdidistis
sustinentiam
et qui dereliquistis vias rectas et divertistis in vias pravas!
Et quid facietis, cum inspicere
cœperit Dominus?
Qui timent Dominum, non erunt
incredibiles verbo illius;
et, qui diligunt illum, conservabunt viam illius.
Qui timent Dominum, inquirent quæ
beneplacita sunt ei;
et, qui diligunt eum, replebuntur lege ipsius.
Qui timent Dominum, præparabunt
corda sua
et in conspectu illius sanctificabunt animas suas.
Qui timent Dominum, custodiunt
mandata illius
et patientiam habebunt usque ad inspectionem illius
dicentes: « Si
pænitentiam non egerimus,
incidemus in manus Domini et non in manus hominum;
secundum enim magnitudinem
ipsius,
sic et misericordia illius ».Capitulum 3 Filii sapientiæ ecclesia
iustorum,
et natio illorum obœdientia et dilectio.
Indicium patris audite, filii,
et sic facite, ut salvi sitis.
Deus enim honoravit patrem in
filiis
et iudicium matris firmavit in filios.
Qui honorat patrem, exorabit pro
peccatis
et continebit se ab illis
et in oratione dierum exaudietur.
Et, sicut qui thesaurizat,
ita et qui honorificat matrem suam.
Qui honorat patrem suum, iucundabitur
in filiis
et in die orationis suæ exaudietur;
qui honorat patrem suum, vita vivet
longiore,
et, qui obœdit patri, refrigerabit matrem.
Qui timet Dominum, honorat
parentes
et quasi dominis serviet his, qui se genuerunt.
In opere et sermone honora patrem
tuum,
ut superveniat tibi benedictio ab
eo.
Benedictio patris firmat domos
filiorum;
maledictio autem matris eradicat fundamenta.
Ne glorieris in contumelia patris
tui,
non est enim tibi gloria eius confusio;
gloria enim hominis ex honore patris
sui,
et dedecus filii mater sine honore.
Fili, suscipe senectam patris
tui
et non contristes eum in vita illius;
et, si defecerit sensu, veniam
da
et ne spernas eum omnibus diebus vitæ eius.
Eleemosyna enim patris non erit in oblivione,
nam pro peccatis ipsa
plantabitur
et in iustitia ædificabitur
tibi;
et in die tribulationis commemorabitur tui,
et sicut in sereno glacies solventur tua peccata.
Quam malæ famæ est, qui
derelinquit patrem;
et maledictus a Deo, qui exasperat matrem.
Fili, in mansuetudine opera tua
perfice
et super hominem datorem diligeris.
Quanto magnus es, humilia te in
omnibus
et coram Deo invenies gratiam.
Multi sunt excelsi et gloriosi,
sed mansuetis revelat mysteria sua.
Quoniam magna potentia Dei
solius,
et ab humilibus honoratur.
Altiora te ne quæsieris
et fortiora te ne scrutatus fueris;
sed, quæ præcepit tibi Deus, illa cogita semper
et in pluribus operibus eius ne fueris curiosus.
Non est enim tibi necessarium
ea, quæ abscondita sunt, videre oculis tuis.
In supervacuis rebus noli scrutari
multipliciter;
plurima enim super sensum hominum
ostensa sunt tibi.
Multos quoque supplantavit suspicio
illorum,
et species vana decepit sensus illorum.
Sine pupilla deerit lux,
sine scientia deerit sapientia.
Cor durum male habebit in
novissimo;
et, qui amat periculum, in illo peribit.
Cor ingrediens duas vias non habebit
successus,
et pravus corde in illis scandalizabitur.
Cor nequam gravabitur doloribus,
et peccator adiciet peccatum ad peccatum.
Plagis superborum non erit
sanitas,
frutex enim peccati radicabitur in illis et non intellegetur.
Cor sapientis intelleget verba
sapientium,
et auris audiens concupiscet sapientiam.
Sapiens cor et intellegibile
abstinebit se a peccatis
et in operibus iustitiæ successus habebit.
Ignem ardentem exstinguit aqua,
sic eleemosyna expiat peccata.
Deus prospector est eius, qui reddit
gratiam;
meminit eius in posterum,
et in tempore casus sui inveniet firmamentum.
Capitulum 4
Fili, eleemosynam pauperis ne
defraudes
et oculos tuos ne transvertas a paupere.
Animam esurientem ne
contristaveris
et non exasperes pauperem in inopia sua.
Cor inopis ne afflixeris
et non protrahas datum angustianti.
Rogationem contribulati ne
abicias
et non avertas faciem tuam ab egeno.
Ab inope ne avertas oculos tuos
propter iram
et non des ei locum tibi retro maledicendi;
maledicentis enim tibi in amaritudine
animæ,
exaudietur precatio illius:
exaudiet autem eum, qui fecit illum.
Congregationi affabilem te facito
et presbytero humilia animam tuam
et magnato humilia caput tuum.
Declina pauperi sine tristitia aurem
tuam
et redde debitum tuum
et responde illi pacifica in mansuetudine.
Libera eum, qui iniuriam patitur, de
manu opprimentis eum
et non acide feras in anima tua in iudicando.
Esto pupillis misericors ut
pater
et pro viro matri illorum;
et eris velut filius Altissimi
obœdiens,
et miserebitur tui magis quam mater.
Sapientia filiis suis vitam
inspiravit
et suscipit inquirentes se.
Qui illam diligit, diligit
vitam;
et, qui vigilaverint ad illam, complectentur placorem a Domino.
Qui tenuerint illam, gloriam
hereditabunt,
et, quo introibit, benedicet Deus.
Qui serviunt ei, obsequentes erunt
Sancto,
et eos, qui diligunt illam, diligit Deus.
Qui audit illam, iudicabit
gentes;
et, qui intuetur illam, permanebit confidens.
Si crediderit ei, hereditabit
illam,
et erunt in possessione generationes illius.
Quoniam in simulatione ambulat cum
eo
et in primis explorat eum,
timorem et tremorem inducet super
illum
et probabit illum in tentatione doctrinæ suæ,
donec ipse teneat eam in cogitationibus suis
et credat animæ illius.
Et redibit recta ad illum et
firmabit illum
et lætificabit illum
et denudabit illi absconsa sua
et thesaurizabit super illum scientiam et intellectum
iustitiæ.
Si autem oberraverit, derelinquet
eum
et tradet eum in manus inimici sui.
Fili, observa tempus et devita a
malo
et pro anima tua ne confundaris;
est enim confusio adducens
peccatum,
et est confusio adducens gloriam et gratiam.
Ne accipias faciem adversus animam
tuam
nec adversus animam tuam mendacium.
Ne reverearis proximum tuum in casu
suo
nec retineas verbum in tempore
suo;
non abscondas sapientiam tuam in decorem.
In verbo enim agnoscitur
sapientia,
et sensus in responsione linguæ.
Non contradicas verbo veritatis ullo
modo
et de ineruditione tua confundere.
Non confundaris confiteri peccata
tua
et ne subicias te omni homini pro peccato.
Noli resistere contra faciem
potentis
nec coneris contra ictum fluvii.
Usque ad mortem agonizare pro
iustitia,
et Deus expugnabit pro te inimicos tuos.
Noli citatus esse in lingua tua
et pavidus et remissus in operibus tuis.
Noli esse sicut leo in domo tua
evertens domesticos tuos et opprimens subiectos tibi.
Non sit porrecta manus tua ad
accipiendum
et ad dandum collecta.Capitulum 5 Ne innitaris possessionibus
tuis
et ne dixeris: « Est mihi sufficiens
vita ».
Ne sequaris fortitudinem tuam,
ut ambules in concupiscentiis cordis tui,
et ne dixeris: « Quis
prævalebit in me? »
aut « Quis me subiciet propter facta
mea? ».
Deus enim vindicans vindicabit.
Ne dixeris: « Peccavi, et
quid mihi accidit triste? ».
Altissimus enim est patiens redditor.
De propitiato peccato noli esse sine
metu
neque adicias peccatum super peccatum
et ne dicas: « Miseratio
Domini magna est,
multitudinis peccatorum meorum miserebitur »;
misericordia enim et ira ab illo cito
proximant,
et super peccatores requiescit ira illius.
Non tardes converti ad Dominum
et ne differas de die in diem.
Subito enim veniet ira illius,
et in tempore vindictæ abripieris.
Ne innitaris divitiis iniustis,
nihil enim proderunt in die calamitatis.
Non ventiles in omnem ventum
et non eas in omnem viam;
sic enim omnis peccator probatur in duplici lingua.
Esto firmus in sensu tuo
et in veritate sensus tui et scientia;
et prosequatur te verbum pacis et iustitiæ.
Esto velox ad audiendum verbum, ut
intellegas
et cum tarditate proferas responsum.
Si est tibi intellectus, responde
proximo;
sin autem, sit manus tua super os tuum,
ne capiaris in verbo indisciplinato et confundaris.
Honor et ignominia in sermone;
lingua vero homini subversio est ipsius.
Non appelleris susurro,
et lingua tua ne calumnieris.
Super furem enim est confusio,
et denotatio pessima super bilinguem,
susurratori autem odium et inimicitia et contumelia.Capitulum 6 Nec pusillum nec multum noceas
et noli fieri pro amico inimicus.
Nomen enim malum et improperium et contumeliam hereditabis;
sic omnis peccator invidus et bilinguis.
Non te extollas in cogitatione animæ
tuæ velut taurus,
ne forte elidatur virtus tua per stultitiam,
et folia tua comedat et fructus tuos
perdat,
et relinquaris velut lignum aridum in eremo.
Anima enim nequam disperdet eum, qui
se habet,
et in gaudium inimicis dat illum
et deducet in sortem impiorum.
Os dulce multiplicat amicos et
mitigat inimicos;
et lingua eucharis salutem dicit.
Multi pacifici sint tibi,
et consiliarius sit tibi unus de mille.
Si possides amicum, in tentatione
posside eum
et ne facile credas ei.
Est enim amicus secundum
opportunitatem suam
et non permanebit in die tribulationis.
Et est amicus, qui convertitur ad
inimicitiam
et rixam convicii tui denudabit.
Est autem amicus socius mensæ
et non permanebit in die necessitatis;
in prosperis erit tibi quasi
coæqualis
et in domesticis tuis fiducialiter aget.
Si humiliatus fueris, convertetur
contra te
et a facie tua abscondet se.
Ab inimicis tuis separare
et de amicis tuis attende.
Amicus fidelis protectio fortis;
qui autem invenit illum, invenit thesaurum.
Amico fideli nulla est
comparatio,
et non est ponderatio contra bonitatem illius.
Amicus fidelis medicamentum
vitæ,
et, qui metuunt Dominum, invenient illum.
Qui timet Deum, æque habebit
amicitiam eius,
quoniam secundum illum erit amicus illius.
Fili, a iuventute tua excipe
doctrinam
et usque ad canos invenies sapientiam.
Quasi is qui arat et seminat, accede
ad eam
et sustine bonos fructus illius.
In opere enim ipsius exiguum
laborabis
et cito edes de generationibus illius.
Quam aspera est nimium sapientia
indoctis hominibus,
et non permanebit in illa excors.
Quasi lapis probationis gravis erit
super illum,
et non demorabitur proicere illam.
Doctrina est enim secundum nomen
eius
et non est multis manifesta;
quibus autem cognita est, permanet usque ad conspectum Dei.
Audi, fili, et accipe sententiam
meam
et ne abicias consilium meum.
Inice pedem tuum in compedes
illius
et in torques illius collum tuum;
subice umerum tuum et porta
illam
et ne acedieris vinculis eius.
In omni animo tuo accede ad
illam
et in omni virtute tua conserva vias eius.
Investiga et scrutare, exquire et
invenies,
et continens factus ne derelinquas eam.
In novissimis enim invenies requiem
in ea,
et convertetur tibi in oblectationem.
Et erunt tibi compedes eius in
protectionem fortitudinis,
et torques illius in stolam gloriæ;
decor enim aureus est in illa,
et vincula illius alligatura hyacinthina.
Stolam gloriæ indues eam
et coronam gratulationis superpones tibi.
Fili, si attenderis, disces;
et, si accommodaveris animum tuum, prudens eris.
Si dilexeris audire, excipies
doctrinam;
et, si inclinaveris aurem tuam, sapiens eris.
In multitudine presbyterorum sta
et sapientiæ illorum ex corde coniungere,
ut omnem narrationem Dei velis audire,
et proverbia intellectus non effugiant a te.
Et, si videris sensatum, evigila ad
eum,
et gradus ostiorum illius exterat pes tuus.
Cogitatum tuum habe in præceptis
Dei
et in mandatis illius maxime assiduus esto;
et ipse firmabit tibi cor,
et concupiscentia sapientiæ dabitur tibi.Capitulum 7 Noli facere mala, et mala non te
apprehendent;
discede ab iniquitate, et deficiet
abs te.
Fili, non semines in sulcis
iniustitiæ
et non metes ea in septuplum.
Noli quærere a Domino ducatum
neque a rege cathedram honoris.
Non te iustifices ante Deum,
quoniam agnitor cordis ipse est;
et penes regem noli velle videri sapiens.
Noli quærere fieri iudex,
nisi valeas virtute irrumpere iniquitates;
ne forte extimescas faciem potentis
et ponas scandalum in æquitate tua.
Non pecces in multitudinem
civitatis
nec te immittas in populum.
Neque alliges duplicia peccata;
nec enim in uno eris immunis.
Noli esse pusillanimis in oratione
tua;
exorare et facere eleemosynam ne
despicias.
Ne dicas: « In
multitudine munerum meorum respiciet Deus
et, offerente me Deo altissimo, munera mea
suscipiet ».
Non irrideas hominem in amaritudine
animæ;
est enim, qui humiliat et exaltat, circumspector Deus.
Noli arare mendacium adversus
fratrem tuum
neque in amicum similiter facias.
Noli velle mentiri omne
mendacium,
assiduitas enim illius non est bona.
Noli verbosus esse in multitudine
presbyterorum
et non iteres verbum in oratione tua.
Non oderis laboriosa opera
et rusticationem creatam ab Altissimo.
Non te reputes in multitudine
indisciplinatorum;
memento iræ, quoniam non
tardabit.
Humilia valde spiritum tuum,
quoniam vindicta carnis impii ignis et vermis.
Noli commutare amicum cum
pecunia
neque fratrem carissimum cum auro Ophir.
Noli discedere a muliere sensata et
bona,
quam sortitus es in timore Domini;
gratia enim verecundiæ illius super aurum.
Non lædas servum operantem in
veritate
neque mercennarium dantem animam suam.
Servus sensatus sit tibi dilectus
quasi anima tua;
non defraudes illum libertate
neque inopem derelinquas illum.
Pecora tibi sunt? Attende illis,
et, si sunt utilia, perseverent apud te.
Filii tibi sunt? Erudi illos
et curva a pueritia cervicem illorum.
Filiæ tibi sunt? Serva corpus
illarum
et non ostendas hilarem faciem tuam ad illas.
Trade filiam, et grande opus
feceris,
et homini sensato da illam.
Mulier si est tibi secundum animam
tuam, non proicias illam,
sed odibili non credas teipsum.
In toto corde tuo
honora patrem tuum
et gemitus matris tuæ ne obliviscaris.
Memento quoniam, nisi per illos,
natus non fuisses;
et quid retribues illis, quomodo et illi tibi?
In tota anima tua time Dominum
et sacerdotes illius sanctifica.
In omni virtute tua dilige eum, qui
te fecit,
et ministros eius ne derelinquas.
Honora Deum ex tota anima tua
et honorifica sacerdotes.
Da illis partem, sicut mandatum est
tibi,
primitiarum et purgationis et de neglegentia
et armum in oblationem
et sacrificium sanctificationis et primitias sanctorum.
Et pauperi porrige manum tuam,
ut perficiatur propitiatio et benedictio tua.
Gratia dati in conspectu omnis
viventis,
sed et mortuo non prohibeas gratiam.
Non desis plorantibus in
consolatione
et cum lugentibus luge.
Non te pigeat visitare infirmum,
ex his enim in dilectione firmaberis.
In omnibus operibus tuis memorare
novissima tua
et in æternum non peccabis.Capitulum 8 Non litiges cum homine
potente,
ne forte incidas in manus illius.
Non contendas cum viro locuplete,
ne forte contra te constituat pondus tuum:
multos enim perdidit aurum,
et argentum etiam cor regum subvertit.
Non litiges cum homine linguato
et non struas in ignem illius ligna.
Non communices homini indocto,
ne contemnaris a principibus.
Ne despicias hominem avertentem se a
peccato
neque improperes ei;
memento quoniam omnes in correptione sumus.
Ne spernas hominem in sua
senectute,
etenim ex nobis senescunt.
Noli de mortuo inimico tuo
gaudere;
memento quoniam omnes morimur et in gaudium nolumus venire.
Ne despicias narrationem
presbyterorum sapientium
et in proverbiis eorum conversare;
ab ipsis enim disces sapientiam et
doctrinam intellectus
et servire magnatis sine querela.
Non te prætereat narratio
seniorum:
ipsi enim didicerunt a patribus suis;
quoniam ab ipsis disces
intellectum
et in tempore necessitatis dare responsum.
Non incendas carbones peccatorum
arguens eos
et ne incendaris flamma ignis peccatorum illorum.
Ne contra faciem stes
contumeliosi,
ne sedeat quasi insidiator ori tuo.
Noli fenerari homini fortiori
te;
quod si feneraveris, quasi perditum habe.
Non spondeas super virtutem
tuam;
quod si spoponderis, quasi restituens cogita.
Non litiges contra iudicem,
quoniam secundum placitum suum iudicat.
Cum audace non eas in via,
ne forte aggraves mala tua:
ipse enim secundum voluntatem suam vadit,
et simul cum stultitia illius peries.
Cum iracundo non facias rixam
et cum ipso non eas in desertum,
quoniam quasi nihil est ante illum sanguis,
et, ubi non est adiutorium, elidet te.
Cum fatuis consilium non habeas;
non enim poterunt occultare secretum tuum.
Coram extraneo nihil facias
cautum;
nescis enim quid pariet.
Non omni homini cor tuum
manifestes,
ne forte repellas a te bonum.Capitulum 9 Non zeles mulierem sinus tui,
ne doceas contra te notitiam ne quam.
Non des mulieri potestatem animæ
tuæ,
ne ingrediatur in virtutem tuam, et confundaris.
Ne adeas ad mulierem multivolam, ne
forte incidas in laqueos illius.
Cum psaltria ne assiduus sis nec
audias illam,
ne forte pereas in efficacitate illius.
Virginem ne conspicias,
ne forte scandalizeris in decore illius.
Ne des fornicariis animam tuam in
ullo,
ne perdas te et hereditatem tuam.
Noli circumspicere in vicis
civitatis,
nec oberraveris in plateis illius.
Averte faciem tuam a muliere
compta
et ne circumspicias speciem alienam.
Propter speciem mulieris multi
perierunt,
et ex hoc concupiscentia quasi ignis exardescit. (10. 11)
Cum alterius muliere ne sedeas
omnino
nec accumbas cum ea super cubitum in vino,
ne forte declinet cor tuum in illam,
et sanguine tuo labaris in perditionem.
Ne derelinquas amicum antiquum:
novus enim non erit similis illi.
Vinum novum amicus novus:
veterascet, et cum suavitate bibes illud.
Non zeles gloriam et opes
peccatoris;
non enim scis quæ futura sit illius subversio.
Non placeat tibi prosperitas
iniustorum
sciens quoniam usque ad inferos non iustificabuntur.
Longe abesto ab homine potestatem
habente occidendi
et non suspicaberis timorem mortis;
et, si accesseris ad illum, noli
aliquid committere,
ne forte auferat vitam tuam.
Communionem mortis scito,
quoniam in medio laqueorum ingredieris
et super retia ambulabis.
Secundum virtutem tuam conversare
cum proximo tuo
et cum sapientibus et prudentibus tracta.
Et cum sensato sit cogitatus
tuus,
et omnis enarratio tua in præceptis Altissimi.
Viri iusti sint tibi convivæ,
et in timore Dei sit tibi gloriatio.
In manu artificum opera
laudabuntur,
et princeps populi in sapientia sermonis sui,
in sensu vero seniorum verbum.
Terribilis est in civitate sua homo
linguosus,
et temerarius in verbo suo odibilis erit.Capitulum 10 Iudex sapiens instituet populum
suum,
et principatus sensati stabilis erit.
Secundum iudicem populi sic et
ministri eius,
et qualis rector est civitatis, tales et inhabitantes in ea.
Rex insipiens perdet populum
suum,
et civitates inhabitabuntur per sensum potentium.
In manu Dei potestas terræ,
et utilem rectorem suscitabit in tempus super illam.
In manu Dei prosperitas hominis,
et super faciem scribæ imponet honorem suum.
Pro omni iniuria proximi ne
rependas
et nihil agas in operibus superbiæ.
Odibilis coram Deo est et hominibus
superbia,
et utrisque execrabilis omnis vexatio.
Regnum a gente in gentem
transfertur
propter iniustitias et contumelias et divitias dolosas.
Avaro autem nihil est scelestius,
hic enim et animam suam venalem habet.
Quid superbit terra et cinis?
Quoniam in vita sua proiecit intima sua.
Languor prolixior gravat
medicum,
brevis languor serenat medicum.
Omnis potentatus brevis vita,
sic et rex hodie est et cras morietur.
Cum enim morietur homo,
hereditabit serpentes et bestias et vermes.
Initium superbiæ hominis apostatare
a Deo;
et ab eo, qui fecit illum, recessit
cor eius.
Quoniam initium omnis peccati est superbia,
qui tenuerit illam, ebulliet maledictum,
et subvertet eum in finem.
Propterea mirabiles fecit Dominus
plagas malorum
et destruxit eos usque in finem.
Sedes ducum superborum destruxit
Deus
et sedere fecit mites pro eis.
Radices gentium superbarum
eradicavit Deus
et plantavit humiles pro ipsis.
Terras gentium evertit Dominus
et perdidit eas usque ad fundamentum.
Arefecit ex ipsis et disperdidit
eos
et cessare fecit memoriam eorum a terra.
Memoriam superborum perdidit
Deus
et reliquit memoriam humilium sensu.
Non est creata hominibus
superbia,
neque iracundia nato mulierum.
Semen hominum honoratum hoc,
quod timet Deum;
semen autem hoc exhonorabitur,
quod præterit mandata Domini.
In medio fratrum rector illorum in
honore;
et, qui timent Dominum, erunt in oculis illius.
Peregrinus, advena et pauper:
timor Dei est gloria eorum.
Noli despicere hominem iustum
pauperem
et noli magnificare virum peccatorem divitem.
Magnus et iudex et potens est in
honore,
sed non est maior illo, qui timet Deum.
Servo sensato liberi servient;
et vir prudens et disciplinatus non murmurabit correptus.
Noli extollere te in faciendo opere
tuo
et noli gloriari in tempore angustiæ tuæ.
Melior est, qui operatur et abundat
in omnibus,
quam qui gloriatur et eget pane.
Fili, in mansuetudine honora animam
tuam
et da illi victum cultumque secundum meritum suum.
Peccantem in animam suam quis
iustificabit?
Et quis honorificabit exhonorantem animam suam?
Est pauper, qui honoratur propter
disciplinam et timorem suum,
et est homo, qui honorificatur propter substantiam suam.
Qui autem honoratur in paupertate,
quanto magis in substantia!
Et, qui exhonoratur in substantia, quanto magis in paupertate!Capitulum 11 Sapientia humiliati exaltabit
caput illius
et in medio magnatorum consedere illum faciet.
Non laudes virum in specie sua
neque spernas hominem deformem in visu suo.
Brevis in volatilibus est apis,
et initium dulcoris habet fructus illius.
In vestitu ne glorieris umquam
nec in die honoris tui extollaris,
quoniam mirabilia opera Altissimi solius,
et absconsa et invisa hominibus opera illius.
Multi tyranni sederunt in terra,
et insuspicabilis portavit diadema.
Multi potentes exhonorati sunt
valide,
et gloriosi traditi sunt in manus alterorum.
Priusquam interroges, ne vituperes
quemquam,
sed, postquam interrogaveris, corripe iuste.
Priusquam audias, ne respondeas
verbum
et in medio sermonum ne adicias loqui.
De ea re, quæ te non molestat, ne
certeris
et in iudicio peccantium ne consistas.
Fili, ne in multis sint actus
tui;
etsi festinaveris, non eris immunis a delicto:
si enim persecutus fueris, non apprehendes,
et non effugies, si discurreris.
Est homo laborans et festinans et
dolens
et tanto magis non abundabit.
Est homo marcidus egens
susceptione,
plus deficiens virtute et abundans paupertate;
et oculus Dei respexit illum in
bono
et erexit eum ab humilitate ipsius
et exaltavit caput eius:
et mirati sunt in illo multi.
Bona et mala, vita et mors,
paupertas et honestas a Deo sunt.
Sapientia et disciplina et scientia
legis apud Dominum;
dilectio et viæ bonorum apud ipsum.
Error et tenebræ peccatoribus
concreata sunt;
qui autem exsultant in malis, consenescunt in malo.
Datio Dei permanet iustis,
et beneplacitum illius successus habebit in æternum.
Est qui locupletatur parce
agendo,
et hæc est pars mercedis illius
in eo quod dicit:
« Inveni requiem mihi,
et nunc manducabo de bonis meis solus”;
et nescit quod tempus præteriet, et
mors appropinquet,
et relinquet omnia aliis et morietur.
Sta in mandato tuo et in illo
conversare
et in opere mandatorum tuorum veterasce.
Ne mireris in operibus
peccatorum;
confide autem in Deo et mane in labore tuo.
Facile est enim in oculis Dei subito
honestare pauperem.
Benedictio Dei in mercede iusti
continuo,
et in hora veloci successus illius fructificat.
Ne dicas: « Quid est mihi
opus?
Et, quæ erunt mihi ex hoc bona? ».
Ne dicas: « Sufficiens
mihi sum;
et, quid ex hoc nunc pessimabor? »
In die bonorum ne immemor sis
malorum
et in die malorum ne immemor sis bonorum,
quoniam facile est coram Deo in die
obitus
retribuere unicuique secundum vias suas.
Malitia horæ oblivionem facit
luxuriæ magnæ,
et in fine hominis denudatio operum illius.
Ante mortem ne laudes hominem
quemquam,
quoniam in extremis suis agnoscitur vir.
Non omnem hominem inducas in domum
tuam,
multæ enim sunt insidiæ dolosi.
Sicut enim eructant præcordia
fœtentium,
et sicut perdix inducitur in caveam,
et ut caprea in laqueum, sic et cor superborum,
et sicut prospector videns casum proximi sui.
Bona enim in mala convertens
insidiator
et in electis imponet maculam.
A scintilla una augentur
carbones,
et ab uno doloso augetur sanguis;
homo vero peccator sanguini insidiatur.
Attende tibi a pestifero, fabricat
enim mala;
ne forte inducat super te maculam in perpetuum.
Admitte ad te alienigenam, et
subvertet te in turbore
et abalienabit te a tuis propriis.Capitulum 12 Si benefeceris, scito cui
feceris,
et erit gratia in bonis tuis multa.
Benefac iusto et invenies
retributionem magnam
et, si non ab ipso, certe a Domino.
Non est enim ei bene, qui assiduus
est in malis
et eleemosynas non dat,
quoniam et Altissimus odio habet peccatores
et misertus est pænitentibus.
Da misericordi et ne suscipias
peccatorem;
et impiis et peccatoribus reddet vindictam
custodiens eos in diem vindictæ.
Da bono et non receperis
peccatorem.
Benefac humili et non dederis
impio;
vasa belli ne dederis illi,
ne in ipsis potentior te sit.
Nam duplicia mala invenies
in omnibus bonis quæcumque feceris illi,
quoniam et Altissimus odio habet peccatores
et impiis reddet vindictam.
Non agnoscetur in bonis amicus,
et non abscondetur in malis inimicus.
In bonis viri etiam inimici illius
sunt amici,
et in malis etiam amicus discedit.
Non credas inimico tuo in
æternum,
sicut enim æramentum æruginat nequitia illius
et, si humiliatus vadat curvus,
adice animum tuum et custodi te ab illo
et fias ei sicut qui extergit speculum,
et cognosces quoniam in finem æruginavit.
Non statuas illum penes te,
nec sedeat ad dexteram tuam,
ne forte conversus in locum tuum
inquirat cathedram tuam;
et in novissimo agnoscas verba mea et in sermonibus meis
stimuleris.
Quis miserebitur incantatori a
serpente percusso
et omnibus, qui appropiant bestiis?
Et sic qui comitatur cum viro iniquo
et obvolutus est in peccatis eius:
non evadet, donec incendat eum ignis.
Una hora tecum permanebit;
si autem declinaveris, non supportabit.
In labiis suis indulcat inimicus
et in corde suo insidiatur, ut subvertat te in foveam.
In oculis suis lacrimatur
inimicus
et, si invenerit opportunitatem, non satiabitur sanguine.
Si incurrerint tibi mala,
invenies eum illic priorem,
et quasi adiuvans suffodiet plantas
tuas.
Caput suum movebit et plaudet
manu
et multa susurrans commutabit vultum suum.Capitulum 13 Qui tetigerit picem, inquinabitur
ab ea;
et, qui communicaverit superbo, induet superbiam.
Pondus super te ne tollas
et honestiori et ditiori te ne socius fueris.
Quid communicabit caccabus ad
ollam?
Quando enim se colliserint, confringetur.
Dives iniuste egit et fremet,
pauper autem læsus, ipse supplicabit.
Si utilis fueris, assumet te
et, si non habueris, derelinquet te.
Si habes, convivet tecum et evacuabit
te
et ipse non dolebit super te.
Si necessarius illi fueris, ludet
te
et subridens spem dabit narrans tibi bona
et dicet: « Quid opus est tibi? ».
Et confundet te in cibis suis,
donec te exinaniat bis et ter
et in novissimo deridebit te;
et postea videns derelinquet te
et caput suum movebit ad te.
Humiliare Deo et exspecta manus
eius.
Attende, ne seductus in stultitiam
humilieris.
Noli esse humilis in sapientia
tua,
ne humiliatus in stultitiam seducaris.
Advocatus a potentiore discede,
et eo magis te advocabit.
Ne accedas, ne impingaris;
et ne longe sis ab eo, ne eas in oblivionem.
Ne retineas ex æquo loqui cum
illo
nec credas multis verbis illius;
ex multa enim loquela tentabit te
et subridens inquiret de absconditis tuis.
Immitis animus illius conservabit
verba tua
et non parcet de malitia et de vinculis.
Cave tibi et attende diligenter
auditui tuo,
quoniam cum subversione tua ambulas.
Audiens vero illa
ex somno evigila.
Omni vita tua dilige Deum
et invoca illum in salutem tuam.
Omne animal diligit simile sibi:
sic et omnis homo proximum sibi.
Omnis caro ad similem sibi
coniungetur,
et omnis homo simili sui sociabitur.
Quid communicabit lupus agno?
Sic peccator iusto.
Quæ pax hyænæ ad canem?
Aut quæ pars diviti ad pauperem?
Venatio leonis onager in eremo,
sic et pascua divitum sunt pauperes.
Et sicut abominatio est superbo
humilitas,
sic et exsecratio divitis pauper.
Dives commotus confirmatur ab amicis
suis,
humilis autem, cum ceciderit, expelletur et a notis.
Diviti decepto multi
recuperatores:
locutus est nefaria, et iustificaverunt illum;
humilis deceptus est, insuper et
arguitur:
locutus est sensate, et non est datus ei locus.
Dives locutus est, et omnes
tacuerunt,
et verbum illius usque ad nubes perducent;
pauper locutus est, et dicunt:
« Quis est hic? »
et, si offenderit, insuper subvertent illum.
Bona est substantia, cui non est
peccatum in conscientia,
et nequissima paupertas in ore impii.
Cor hominis immutat faciem
illius
sive in bona sive in mala.
Vestigium cordis boni facies
hilaris:
difficile invenies et cum labore.Capitulum 14 Beatus vir, qui non est lapsus
verbo ex ore suo
et non est stimulatus in tristitia delicti.
Felix, quem non condemnat anima
sua,
et non excidit a spe sua.
Viro tenaci sine ratione est
substantia;
et homini livido ad quid aurum?
Qui denegat animo suo iniuste, aliis
congregat,
et in bonis illius alius luxuriabitur.
Qui sibi nequam est, cui alii bonus
erit?
Et non iucundabitur in bonis suis.
Qui sibi invidet, nihil est illo
nequius;
et hæc redditio est malitiæ illius.
Et, si bene fecerit, ignoranter et
non volens facit
et in novissimo manifestat malitiam suam.
Nequam est oculus lividi
et avertens faciem suam et despiciens animas.
Insatiabilis oculus cupidi in parte
non satiabitur,
donec consumat arefaciens animam suam.
Oculus malus lividus irruit in
panem
et neglegens est mensæ suæ.
Fili, si habes, benefac tecum
et Deo dignas oblationes offer.
Memor esto quoniam mors non
tardat,
et decretum inferorum quia non demonstratum est tibi;
decretum enim huius mundi: morte morietur.
Ante mortem benefac amico tuo
et secundum vires tuas exporrigens da ei.
Non defrauderis a bono diei,
et particula desiderii boni non te prætereat.
Nonne aliis relinques res dolore
partas
et labores tuos in divisione sortis?
Da et accipe et oblecta animam
tuam;
ante obitum tuum operare
iustitiam,
quoniam non est apud inferos quærere voluptates.
Omnis caro sicut vestimentum
veterascet
et sicut folium fructificans in arbore viridi:
alia generantur, et alia deiciuntur;
sic generatio carnis et
sanguinis:
alia finitur, et alia nascitur.
Omne opus corruptibile in fine
deficiet,
et, qui illud operatur, ibit cum illo;
et omne opus electum
iustificabitur,
et, qui operatur illud, honorabitur in illo.
Beatus vir, qui in sapientia
morabitur
et qui in iustitia sua meditabitur
et in sensu cogitabit circumspectionem Dei;
qui excogitat vias illius in corde
suo
et in absconditis suis intellegens,
vadens post illam quasi investigator
et in viis illius consistens;
qui respicit per fenestras
illius
et in ianuis illius audiens;
qui requiescit iuxta domum
illius
et in parietibus illius figens palum,
statuet casulam suam ad manus illius
et requiescet in deversorio bonorum per ævum.
Statuet filios suos sub tegmine
illius
et sub ramis eius morabitur;
protegetur sub tegmine illius a
fervore
et in gloria eius requiescet.Capitulum 15 Qui timet Deum, faciet hæc,
et, qui continens est legis, apprehendet illam;
et obviabit illi quasi mater
honorificata
et quasi mulier a virginitate suscipiet illum.
Cibabit illum pane vitæ et
intellectus
et aqua sapientiæ salutaris potabit illum,
et firmabitur in illa et non flectetur
et confidet in illam et non
confundetur;
et exaltabit illum præ proximis suis
et in medio ecclesiæ aperiet os
eius
et adimplebit illum spiritu sapientiæ et intellectus
et stola gloriæ vestiet illum;
iucunditatem et exsultationem
thesaurizabit super illum
et nomine æterno hereditabit illum.
Homines stulti non apprehendent
illam,
et homines sensati obviabunt illi;
homines peccatores non videbunt eam,
longe enim abest a superbia et dolo.
Viri mendaces non erunt illius
memores;
et viri veraces invenientur in illa
et successum habebunt usque ad inspectionem Dei.
Non est speciosa laus in ore
peccatoris,
quoniam non a Deo tributa est
ei;
sapientiæ enim Dei astabit laus,
et in ore sapientis dicetur laus,
et dominator illius docebit eam.
Ne dixeris: « A Deo
peccatum meum »
quæ enim odit, ipse non facit.
Non dicas: « Ille in me
impegit »;
non enim necessarii sunt ei homines impii.
Omne exsecramentum erroris odit
Dominus,
et non erit amabile timentibus eum.
Deus ab initio constituit
hominem
et reliquit illum in manu consilii sui
et dedit eum in manum concupiscentiæ suæ.
Adiecit mandata et præcepta sua
et intellegentiam ad faciendum placitum eius.
Si volueris mandata servare,
conservabunt te;
si confidis in illo, etiam tu vives.
Apposuit tibi aquam et ignem;
ad quod volueris, porrige manum tuam.
Ante hominem vita et mors, bonum et
malum:
quod placuerit ei, dabitur illi.
Quoniam multa sapientia Dei,
et fortis in potentia videns omnes sine intermissione.
Oculi Domini ad timentes eum,
et ipse agnoscit omnem operam hominis.
Nemini mandavit impie agere
et nemini dedit spatium peccandi.
Non concupiscas multitudinem
filiorum infidelium et iniquorum.Capitulum 16 Ne iucunderis in filiis impiis; si
multiplicentur, non oblecteris super ipsos,
si non est timor Dei cum illis.
Non credas vitæ illorum
et ne respexeris in labores eorum.
Melior est enim unus timens Deum
quam mille filii impii;
et potius est mori sine filiis
quam relinquere filios impios.
Ab uno sensato inhabitabitur
patria,
tribus autem impiorum deseretur.
Multa talia vidit oculus meus,
et fortiora horum audivit auris mea.
In synagoga peccantium exardebit
ignis,
et in gente incredibili exardescet ira.
Non exoraverunt eum antiqui
gigantes,
qui rebelles fuerunt confidentes suæ virtuti.
Et non pepercit accolis Lot
et exsecratus est eos præ superbia verbi illorum;
non misertus est gentis
anathematis,
qui depulsi sunt in peccatis suis.
Et sicut sescenta milia peditum,
qui congregati sunt in duritia cordis sui;
et, si unus fuisset cervicatus,
mirum si fuisset immunis:
misericordia enim et ira est cum
illo,
sustinens, exorabilis et effundens iram.
Secundum multam misericordiam suam,
sic et correptio illius:
hominem secundum opera sua iudicat.
Non effugiet in rapina peccator,
et non irrita erit sustinentia iusti.
Omni misericordiæ erit merces:
unusquisque secundum meritum operum suorum inveniet coram se
et secundum intellectum peregrinationis ipsius.
Dominus induravit cor pharaonis, ne agnosceret illum,
ut opera sua innotescerent sub cælo.
Misericordia eius apparuit omnibus creaturis eius,
lucem suam et tenebras dispertiit filiis hominum.
Non dicas: « A Deo
abscondar!
Et, ex summo quis mei memorabitur?
In populo magno non agnoscar;
quæ est enim anima mea in tam immensa creatura? ».
Ecce cælum et cæli cælorum,
abyssus et universa terra et quæ in eis sunt,
in visitatione illius commovebuntur;
montes simul et colles et fundamenta
terræ,
cum conspexerit illa Deus, tremore concutientur.
Et in omnibus his non apponet
cor,
etenim omne cor intellegitur ab illo.
Et vias illius quis intellegit
et procellam, quam nec oculus videbit hominis?
Nam plurima illius opera sunt in
absconsis,
et opera iustitiæ eius quis enuntiabit, aut quis sustinebit?
Longe enim est decretum,
et interrogatio omnium in consummatione est.
Qui minoratur corde, cogitat
ista,
et vir imprudens et errans cogitat stulta.
Audi me, fili, et disce prudentiam
sensus,
et dicam in æquitate
disciplinam
et scrutabor enarrare sapientiam;
et in verbis meis attende in corde tuo.
Edico in æquitate spiritus virtutes,
quas posuit Deus in opera sua ab initio,
et in veritate enuntio scientiam eius.
Quando creavit Deus opera sua ab
initio
et ab institutione ipsorum distinxit partes illorum,
ornavit in æternum opera
illorum
et dominatum eorum in generationibus suis.
Nec esurierunt nec laboraverunt
et non destiterunt ab operibus suis.
Unusquisque proximum sibi non
angustiavit,
et usque in æternum non erunt
incredibiles verbo illius.
Post hæc Deus in terram
respexit
et complevit illam bonis suis;
anima omnis vitalis cooperuit faciem
ipsius,
et in ipsam iterum reversio illorum.Capitulum 17 Deus creavit de terra hominem
et secundum imaginem suam fecit illum;
et iterum convertit illum in
ipsam
et secundum se vestivit illum virtute.
Numerum dierum et tempus dedit
illi
et dedit illi potestatem eorum, quæ sunt super terram.
Posuit timorem illius super omnem
carnem,
ut dominaretur bestiarum et volatilium.
Creavit illis consilium et linguam et
oculos et aures
et cor dedit illis excogitandi
et disciplina intellectus replevit illos.
Creavit illis scientiam spiritus,
sensu implevit cor illorum
et mala et bona ostendit illis.
Posuit timorem suum super corda
illorum
ostendens illis magnalia operum suorum
et dedit illis gloriari in
mirabilibus illius,
ut nomen sanctificationis collaudent
et magnalia enarrent operum eius.
Addidit illis disciplinam
et legem vitæ hereditavit illos.
Testamentum æternum constituit cum
illis
et iustitiam et iudicia sua ostendit illis.
Et magnalia honoris eius vidit
oculus illorum,
et honorem vocis eius audierunt aures illorum,
et dixit illis: « Attendite ab omni
iniquo ».
Et mandavit illis unicuique de
proximo suo.
Viæ illorum coram ipso sunt
semper:
non sunt absconsæ ab oculis ipsius.
In unamquamque gentem præposuit
rectorem,
et pars Dei Israel factus est.
Et omnia opera illorum velut sol in
conspectu eius;
et oculi eius sine intermissione inspicientes in viis eorum.
Non sunt absconsæ iniquitates
illorum
et omnia peccata eorum in conspectu Dei.
Eleemosyna viri quasi signaculum cum
ipso,
et gratiam hominis quasi pupillam conservabit.
Et postea resurget et retribuet
illis
et retributionem unicuique in caput ipsorum convertet.
Pænitentibus autem dedit viam
reditus
et confirmavit deficientes sustinere
et destinavit illis sortem veritatis.
Convertere ad Dominum et relinque
peccata tua;
precare ante faciem Domini et minue
offendicula.
Revertere ad Altissimum et avertere
ab iniustitia tua
et nimis odito exsecrationem.
Et cognosce iustitias et iudicia
Dei
et sta in sorte propositionis et orationis altissimi Dei.
Altissimum quis laudabit in
inferis
pro vivis et dantibus confessionem Deo?
Non demoreris in errore
impiorum;
ante mortem confitere:
a mortuo, quasi nihil sit, perit confessio.
Confiteberis vivens, vivus et sanus
confiteberis
et laudabis Deum et gloriaberis in miserationibus illius.
Quam magna misericordia Domini,
et propitiatio illius convertentibus ad se!
Nec enim omnia possunt esse in
hominibus,
quoniam non est immortalis filius hominis.
Quid lucidius sole? Et hic
deficiet.
Aut quid nequius quam quod excogitavit caro et sanguis?
Et hoc arguetur.
Virtutem altitudinis cæli ipse
conspicit,
et omnes homines terra et cinis.Capitulum 18 Qui vivit in æternum, creavit
omnia simul.
Deus solus iustificabitur et manet invictus rex in æternum.
Quis sufficit enarrare opera
illius?
Et quis investigabit magnalia
eius?
Virtutem autem magnitudinis eius quis
enuntiabit?
Aut quis adiciet enarrare misericordiam eius?
Non est minuere neque adicere
nec est invenire magnalia Dei;
cum consummaverit homo, tunc
incipiet
et, cum quieverit, aporiabitur.
Quid est homo, quis defectus, et quæ
est utilitas illius?
Et quid est bonum, aut quid nequam illius?
Numerus dierum hominum ut multum
centum anni,
quasi gutta aquæ maris deputati sunt,
et sicut calculus arenæ, sic exigui anni in die ævi.
Propter hoc patiens est Deus in
illis
et effundit super eos misericordiam suam.
Vidit præsumptionem cordis eorum,
quoniam mala est;
et cognovit subversionem illorum, quoniam nequam est.
Ideo adimplevit propitiationem suam
in illis
et ostendit eis viam æquitatis.
Miseratio hominis circa proximum
suum,
misericordia autem Dei super omnem carnem.
Qui reprehendit, docet et erudit
quasi pastor dirigens gregem suum.
Miseretur excipientibus doctrinam
miserationis
et festinantibus in iudiciis eius.
Fili, in bonis non des querelam
et in omni dato non des tristitiam verbi mali.
Nonne ardorem refrigerabit ros?
Sic et verbum melius quam datum.
Nonne ecce verbum super datum
bonum?
Sed utraque cum homine gratioso.
Stultus acriter improperabit,
et datus indisciplinati tabescere facit oculos.
Ante iudicium para advocatum
tibi
et, antequam loquaris, disce.
Ante languorem adhibe medicinam
et ante iudicium interroga teipsum
et in hora visitationis invenies propitiationem.
Ante languorem humilia te
et in tempore peccati ostende conversionem tuam.
Non sinas te impediri reddere votum
tempore opportuno
et ne tardes usque ad mortem iustificari,
quoniam merces Dei manet in æternum.
Ante votum præpara animam tuam
et noli esse quasi homo, qui tentat Dominum.
Memento iræ in die
consummationis
et, suo tempore, retributionis in conversione faciei.
Memento famis in tempore
abundantiæ
et necessitatum paupertatis in die divitiarum.
A mane usque ad vesperam mutatur
tempus,
et hæc omnia citata in oculis Dei.
Homo sapiens in omnibus metuet
et in diebus delictorum cavebit a malitia.
Omnis astutus agnoscit
sapientiam
et invenienti eam dabit confessionem.
Sensati in verbis et ipsi sapienter
egerunt
et intellexerunt veritatem et iustitiam
et effuderunt tamquam pluviam proverbia et iudicia.
De continentia animæ.
Post concupiscentias tuas non eas
et a voluptatibus tuis te contine;
si præstes animæ tuæ beneplacitum
concupiscentiæ,
faciet te in gaudium inimicis tuis.
Ne oblecteris in multa
epulatione;
duplex enim portio est paupertas illius.
Ne fueris ganeo et potator,
cum nihil tibi est in sacculo:
eris enim invidus vitæ tuæ.Capitulum 19 Operarius ebriosus non
locupletabitur;
et, qui spernit modica, paulatim decidet.
Vinum et mulieres apostatare faciunt
sensatos;
et, qui se iungit fornicariis, peribit:
putredo et vermes hereditabunt illum.
Anima audax perdet dominum suum;
et tolletur de numero anima eius,
et extolletur in exemplum maius.
Qui credit cito, levis corde est et
minorabitur;
et, qui delinquit in animam suam, quis innoxium faciet?
Qui gaudet iniquitate,
denotabitur,
et, qui odit correptionem, minuetur vita,
et, qui odit loquacitatem, exstinguit malitiam. (6)
Ne umquam iteres verbum nequam et
durum
et prorsus non minoraberis.
De amico et inimico noli narrare
et, si notum est tibi delictum, noli denudare:
audiet enim te et cavebit te
et quasi defendens peccatum odiet te.
Audisti verbum adversus proximum
tuum?
Commoriatur in te fidens quoniam non te dirumpet.
A facie verbi parturiet fatuus
tamquam parturiens a facie infantis;
sagitta infixa femori carnis,
sic verbum in corde stulti.
Corripe amicum, ne forte fecerit
malum et ipse dicat: « Non feci »;
aut, si fecerit, ne iterum addat facere.
Corripe proximum, ne forte
dixerit
et, si dixerit, ne forte iteret.
Corripe amicum, sæpe enim fit
criminatio,
et non omni verbo credas.
Est qui labitur lingua sed non ex animo;
quis est enim qui non deliquerit in
lingua sua?
Corripe proximum, antequam commineris,
et da locum legi Altissimi.
Quia omnis sapientia timor Dei et in illa timere Deum,
et in omni sapientia dispositio legis.
Et non est sapientia nequitiæ
scientia,
et non est consilium peccatorum prudentia.
Est astutia et ipsa exsecratio,
et est insipiens, qui minuitur sapientia.
Melior est homo, qui minuitur
sapientia et deficiens sensu in timore,
quam qui abundat sensu et transgreditur legem Altissimi.
Est solertia certa et ipsa
iniqua.
Et est qui pervertit gratiam, ut
proferat iudicium;
est qui videtur oppressus et fractus animo,
et interiora eius plena sunt dolo.
Et est qui se nimium submittit a
multa humilitate;
et est qui inclinat faciem suam
et fingit se non audire:
ubi ignoratus est, præveniet te.
Et, si ab imbecillitate virium
vetetur peccare,
si invenerit tempus malefaciendi, malefaciet.
Ex visu cognoscitur vir,
et ab occursu faciei cognoscitur sensatus:
amictus corporis et risus
dentium
et gressus hominis enuntiant de illo.
Est correptio inopportuna,
et est indicium, quod non probatur esse bonum;
et est tacens, et ipse est prudens.Capitulum 20 Quam bonum est arguere quam
irasci,
et confitentem in oratione non prohibere!
Concupiscentia spadonis devirginans
iuvenculam:
sic qui facit per vim iudicium
iniquum.
Quam bonum est correptum manifestare
pænitentiam!
Sic enim effugies voluntarium peccatum.
Est tacens, qui invenitur
sapiens,
et est odibilis, quia procax est ad loquendum.
Est tacens non habens responsum,
et est tacens sciens tempus aptum.
Homo sapiens tacebit usque ad
tempus,
lascivus autem et imprudens non servabunt tempus.
Qui multis utitur verbis,
exsecrabitur;
et, qui potestatem sibi assumit iniuste, odietur.
Est processus in malis viro
indisciplinato,
et est inventio in detrimentum.
Est datum, quod non est utile,
et est datum, cuius retributio duplex.
Est propter gloriam minoratio,
et est qui ab humilitate levat caput.
Est qui multa redimat modico
pretio
et restituens ea in septuplum.
Sapiens in verbis seipsum amabilem
facit,
gratiæ autem fatuorum effundentur.
Datum insipientis non erit utile
tibi,
oculi enim illius septemplices sunt:
exigua dabit et multa
improperabit,
et apertio oris illius quasi clamantis.
Hodie feneratur quis et cras
expetit:
odibilis est homo huiusmodi.
Fatuus dicit: « Non est
mihi amicus,
et non est gratia bonis meis ».
Qui enim edunt panem illius, falsæ
linguæ sunt.
Quoties et quanti irridebunt eum!
Neque enim, quod habendum erat,
directo sensu distribuit,
similiter et, quod non erat habendum, est indifferens ei.
Melius lapsus in pavimento quam
lapsus linguæ:
sic casus malorum festinanter veniet.
Homo acharis quasi fabula
importuna;
in ore indisciplinatorum assidua erit.
Ex ore fatui reprobabitur
parabola,
non enim dicit illam in tempore suo.
Est qui vetatur peccare præ inopia,
et in requie sua non stimulabitur.
Est qui perdit animam suam præ
confusione,
et ab imprudenti persona perdet eam;
personæ autem acceptione perdet se.
Est qui præ confusione promittit
amico,
et lucratus est eum inimicum gratis.
Opprobrium nequam in homine
mendacium,
et in ore indisciplinatorum assidue erit.
Potior fur quam assiduitas viri
mendacis;
perditionem autem ambo hereditabunt.
Mos hominis mendacis est sine
honore,
et confusio illius cum ipso sine intermissione.
Verbum parabolarum.
Sapiens in verbis producet seipsum,
et homo prudens placebit magnatis.
Qui operatur terram suam, inaltabit
acervum frugum,
et, qui operatur iustitiam, ipse exaltabitur;
qui vero placet magnatis, effugiet iniquitatem.
Xenia et dona excæcant oculos
iudicum
et quasi camus in ore avertunt correptiones eorum.
Sapientia absconsa et thesaurus
invisus,
quæ utilitas in utrisque?
Melior est, qui celat insipientiam
suam,
quam homo, qui abscondit sapientiam suam.Capitulum 21 Fili, peccasti? Non adicias
iterum,
sed et de pristinis deprecare, ut tibi dimittantur.
Quasi a facie colubri fuge
peccata:
et, si accesseris ad illa, mordebunt te.
Dentes leonis dentes eorum
interficientes animas hominum.
Quasi romphæa bis acuta omnis
iniquitas:
plagæ illius non est sanitas.
Terror et iniuriæ annullabunt
substantiam,
et domus, quæ nimis locuples est, annullabitur superbia;
sic substantia superbi eradicabitur.
Deprecatio pauperis ex ore usque ad
aures Dei perveniet,
et iudicium festinato adveniet illi.
Qui odit correptionem, in vestigio
est peccatoris;
et, qui timet Deum, convertet illam ad cor suum.
Notus a longe potens lingua
audaci,
et sensatus novit illum labi.
Qui ædificat domum suam impendiis
alienis,
quasi qui colligit lapides suos in hiemem.
Stuppa collecta synagoga
peccantium,
et consummatio illorum flamma ignis.
Via peccantium complanata
lapidibus,
et in fine illius fovea inferi.
Qui custodit legem, continebit
sensum suum;
consummatio timoris Dei sapientia et
sensus.
Non erudietur, qui non est
prudens;
est autem astutia, quæ abundat in
malo,
et non est sensus, ubi est amaritudo.
Scientia sapientis tamquam inundatio
abundabit,
et consilium illius sicut fons vitæ permanet.
Cor fatui quasi vas confractum
et omnem sapientiam non tenebit.
Verbum sapiens, quodcumque audierit
scius,
laudabit et ad illud adiciet;
audivit luxuriosus, et displicebit illi
et proiciet illud post dorsum suum.
Narratio fatui quasi sarcina in
via,
sed in labiis sensati invenietur gratia.
Os prudentis quæretur in
ecclesia,
et verba illius cogitabunt in cordibus suis.
Tamquam domus exterminata sic fatuo
sapientia;
et scientia insensati inenarrabilia verba.
Compedes in pedibus stulto
doctrina
et quasi vincula manuum super manum dexteram.
Fatuus in risu exaltat vocem
suam;
vir autem sapiens vix tacite ridebit.
Tamquam ornamentum aureum prudenti
doctrina
et quasi brachiale in brachio dextro.
Pes fatui facilis in domum
proximi,
sed homo peritus verebitur personam.
Stultus a fenestra respiciet in
domum,
vir autem eruditus foris stabit.
Ineruditio hominis auscultare per
ostium,
et prudenti gravis contumelia.
Labia imprudentium stulta
narrabunt,
verba autem prudentium statera ponderabuntur.
In ore fatuorum cor illorum,
et in corde sapientium os illorum.
Dum maledicit impius
adversarium,
maledicit ipse animam suam.
Susurro coinquinabit animam suam et
in omnibus odietur;
et, qui cum eo manserit, odiosus erit:
tacitus et sensatus honorabitur.Capitulum 22 Lapidi luteo comparatus est
piger,
et omnes sibilabunt super aspernationem illius;
fimo boum comparatus est piger:
et omnis, qui tetigerit eum, excutiet manus.
Confusio patris est de filio
indisciplinato,
filia autem in deminorationem generatur.
Filia prudens hereditas viro suo,
nam, quæ confundit, in contumeliam fit genitoris.
Patrem et virum confundit filia
audax,
ab utrisque autem inhonorabitur.
Musica in luctu importuna
narratio;
disciplina et doctrina in omni tempore sapientia.
Qui docet fatuum, quasi qui
conglutinat testam;
qui narrat verbum non audienti,
quasi qui excitat dormientem de gravi somno.
Cum dormiente loquitur, qui enarrat
stulto sapientiam,
et in fine narrationis dicit: « Quis est
hic? ».
Supra mortuum plora, defecit enim
lux,
et supra fatuum plora, defecit enim sensus.
Modicum plora supra mortuum, quoniam
requievit;
nequissima enim vita fatui super
mortem.
Luctus mortui septem dies,
fatui autem et impii omnes dies vitæ illorum.
Cum stulto ne multum loquaris
et cum insensato ne abieris.
Serva te ab illo, ut non molestiam
habeas,
et non coinquinaberis impactione illius.
Deflecte ab illo et invenies
requiem
et non acediaberis in stultitia illius.
Super plumbum quid gravius?
Et quod illi aliud nomen quam fatuus?
Arenam et salem et massam ferri
facilius est ferre
quam hominem imprudentem et fatuum et impium.
Loramentum ligneum colligatum in
fundamento ædificii
non dissolvetur;
sic et cor confirmatum in cogitatione consilii,
nullus timor illud commovebit.
Cor firmatum in cogitatu
intellegentiæ
sicut ornatus in pariete polito.
Sicut pali in excelsis et cæmenta
sine impensa posita
contra faciem venti non permanebunt,
sic et cor timidum in cogitatione
stulti
contra impetum timoris non resistet. (23)
Pungens oculum deducit lacrimas,
et, qui pungit cor, pellit amicitiam.
Mittens lapidem in volatilia fugat
illa;
sic et qui conviciatur amico, dissolvit amicitiam.
Ad amicum etsi produxeris
gladium,
non desperes: est enim regressus;
ad amicum
si aperueris os triste,
non timeas: est enim concordatio,
excepto convicio et improperio et superbia
et mysterii revelatione et plaga dolosa;
in his omnis effugiet amicus.
Fidem posside cum amico in
paupertate illius,
ut et in bonis illius communices;
in tempore tribulationis illius
permane illi fidelis,
ut et in hereditate illius coheres sis.
Ante ignem camini vapor et
fumus,
sic et ante sanguinem maledicta et contumeliæ et minæ.
Amicum tegere non confundar,
a facie illius non me abscondam;
et, si mala mihi evenerint per illum, sustinebo:
omnis, qui audiet, cavebit se ab
eo.
Quis dabit ori meo custodiam
et super labia mea signaculum aptum,
ut non cadam ab ipsis, et lingua mea perdat me?Capitulum 23 Domine, pater et dominator vitæ
meæ,
ne derelinquas me in consilio eorum
nec sinas me cadere in illis.
Quis superponet in cogitatu meo
flagella
et in corde meo doctrinam sapientiæ,
ut ignorationibus meis non parcant mihi,
et non appareant delicta mea,
et ne adincrescant ignorantiæ
meæ,
et multiplicentur delicta mea, et peccata mea abundent,
et incidam in conspectu adversariorum meorum,
et gaudeat super me inimicus meus?
Domine, pater et Deus vitæ meæ,
ne derelinquas me in cogitatu illorum.
Extollentiam oculorum meorum ne
dederis mihi
et omne desiderium averte a me.
Aufer a me ventris
concupiscentias,
et concubitus concupiscentiæ ne apprehendant me,
et animæ irreverenti et infrunitæ ne tradas me.
De doctrina oris.
Doctrinam oris audite, filii;
et, qui custodierit illam, non capietur labiis
nec scandalizabitur in operibus nequissimis.
In labiis suis apprehendetur
peccator,
et maledicus et superbus scandalizabitur in illis.
Iurationi non assuescas os tuum:
multi enim casus in illa.
Nominatio vero Dei non sit assidua
in ore tuo,
et nominibus sanctorum non admiscearis,
quoniam non eris immunis ab eis.
Sicut enim servus exquisitus
assidue
livore carere non poterit,
sic omnis iurans et nominans in toto
a peccato non purgabitur.
Vir multum iurans implebitur
iniquitate,
et non discedet a domo illius plaga.
Et, si frustraverit, delictum illius
super ipsum erit;
et, si dissimulaverit, delinquet dupliciter.
Et, si in vacuum iuraverit, non
iustificabitur:
replebitur enim malis domus illius.
Est et alia loquela morti
comparanda:
non inveniatur in hereditate Iacob.
Etenim a timoratis omnia hæc sunt
remota,
et in delictis non volutabuntur.
Indisciplinatæ turpitudini non
assuescat os tuum:
est enim in illa verbum peccati.
Memento patris et matris tuæ,
in medio enim magnatorum consistis;
ne forte obliviscaris tui in
conspectu illorum
et assiduitate tua infatuatus improperium patiaris
et maluisses non nasci et diem nativitatis tuæ maledicas.
Homo assuetus in verbis
improperii
in omnibus diebus suis non erudietur.
Duo genera abundant in peccatis,
et tertium adducit iram et perditionem:
anima calida quasi ignis ardens
non exstinguetur, donec consumatur;
et homo fornicarius in corpore
carnis suæ
non desinet, donec incendat ignem.
Homini fornicario omnis panis
dulcis:
non cessabit nisi in morte.
Omnis homo, qui transgreditur super
lectum suum
contemnens in anima sua et dicens: « Quis me videt?
Tenebræ circumdant me, et parietes
cooperiunt me,
et nemo circumspicit me; quem vereor?
Delictorum meorum non memorabitur Altissimus »
et non intellegit quoniam omnia
videt oculus illius,
quoniam expellit a se timorem Dei huiusmodi hominis timor.
Et oculi hominum sunt timor illius,
et non cognovit quoniam oculi
Domini
multo plus lucidiores sunt super solem
circumspicientes omnes vias hominum et profundum abyssi
et hominum corda intuentes in absconditas partes.
Domino enim Deo, antequam
crearentur, omnia sunt agnita;
sic et, postquam perfecta sunt, respicit omnia.
Hic in plateis civitatis
vindicabitur
et quasi pullus equinus fugabitur
et, ubi non speravit, apprehendetur;
et erit dedecus omnibus,
eo quod non intellexerit timorem Domini.
Sic et mulier omnis relinquens virum
suum
et statuens hereditatem ex alieno matrimonio.
Primo enim in lege Altissimi
incredibilis fuit,
secundo in virum suum deliquit,
tertio in adulterio fornicata est
et ex alio viro filios statuit sibi.
Hæc in ecclesiam adducetur
et in filios eius respicietur;
non tradent filii eius radices,
et rami eius non dabunt fructum:
derelinquet in maledictum memoriam
suam,
et dedecus illius non delebitur.
Et agnoscent, qui derelicti
sunt,
quoniam nihil melius est quam timor Dei,
et nihil dulcius quam attendere mandatis Domini.
Gloria magna est sequi Dominum;
longitudo enim dierum assumetur ab eo.Capitulum 24 Laus sapientiæ.
Sapientia laudabit animam suam et in Deo honorabitur
et in medio populi sui gloriabitur
et in ecclesia Altissimi aperiet os
suum
et in conspectu virtutis illius gloriabitur
et in medio populi sui
exaltabitur
et in plenitudine sancta admirabitur
et in multitudine electorum habebit
laudem
et inter benedictos benedicetur dicens:
« Ego ex ore Altissimi
prodivi,
primogenita ante omnem creaturam.
Ego feci in cælis, ut oriretur lumen
indeficiens,
et sicut nebula texi omnem terram.
Ego in altissimis habitavi,
et thronus meus in columna nubis.
Gyrum cæli circuivi sola
et in profundum abyssi ambulavi,
in fluctibus maris et in omni terra
steti
et in omni populo et in omni gente
primatum habui
et omnium excellentium et humilium
corda virtute calcavi.
In his omnibus requiem quæsivi:
cuius in hereditate morabor?
Tunc præcepit et dixit mihi Creator
omnium,
et, qui creavit me, quietem dedit tabernaculo meo
et dixit mihi: “In Iacob
inhabita et in Israel hereditare
et in electis meis mitte radices”.
Ab initio ante sæcula creata
sum
et usque ad futurum sæculum non desinam.
Et in tabernaculo sancto coram ipso
ministravi,
et sic in Sion firmata sum
et in civitate similiter dilecta requievi,
et in Ierusalem potestas mea.
Et radicavi in populo
honorificato
et in parte Domini, in hereditate illius,
et in plenitudine sanctorum detentio mea.
Quasi cedrus exaltata sum in
Libano,
et quasi cupressus in montibus Hermon.
Quasi palma exaltata sum in
Engaddi,
et quasi plantatio rosæ in Iericho.
Quasi oliva speciosa in campis,
et quasi platanus exaltata sum iuxta aquam in plateis.
Sicut cinnamomum et balsamum
aromatizans odorem dedi;
quasi myrrha electa dedi suavitatem odoris.
Et quasi storax et galbanus et
ungula et gutta,
et quasi libani vapor in tabernaculo.
Ego quasi terebinthus extendi ramos
meos,
et rami mei rami honoris et gratiæ.
Ego quasi vitis germinavi
gratiam,
et flores mei fructus honoris et honestatis.
Ego mater pulchræ dilectionis et
timoris
et agnitionis et sanctæ spei.
In me gratia omnis viæ et
veritatis,
in me omnis spes vitæ et virtutis.
Transite ad me, omnes, qui
concupiscitis me,
et a generationibus meis implemini.
Doctrina enim mea super mel dulcis,
et hereditas mea super mel et favum;
memoria mea in generationes
sæculorum.
Qui edunt me, adhuc esurient;
et, qui bibunt me, adhuc sitient.
Qui audit me, non confundetur;
et, qui operantur in me, non peccabunt:
qui elucidant me, vitam æternam
habebunt ».
Hæc omnia liber testamenti
Altissimi,
lex, quam mandavit nobis Moyses,
hereditas domui Iacob.
Posuit David puero suo excitare
regem ex ipso fortissimum,
et in throno honoris sedentem in sempiternum.
Lex, quæ implet quasi Phison
sapientiam
et sicut Tigris in diebus novorum,
quæ adimplet quasi Euphrates
sensum
et quasi Iordanis in tempore messis,
quæ redundavit disciplina sicut
Nilus
et assistens quasi Geon in die vindemiæ.
Non perfecit primus scire ipsam,
sic nec ultimus investigavit eam.
Super mare enim abundavit cogitatio
eius,
et consilium illius super abyssum magnam.
Ego sapientia effudi flumina,
ego quasi trames aquæ immensæ de
fluvio
et sicut aquæductus exivi in paradisum.
Dixi: « Rigabo hortum
meum plantationum
et inebriabo prati mei fructum ».
Et ecce factus est mihi trames in
fluvium,
et fluvius meus appropinquavit ad mare.
Quoniam doctrinam quasi antelucanum
illuminabo
et enarrabo illam usque ad longinquum.
Penetrabo omnes inferiores partes
terræ
et inspiciam omnes dormientes
et illuminabo omnes sperantes in Domino;
adhuc doctrinam quasi prophetiam
effundam
et relinquam illam in generationes sæculorum
et non desinam in progenies illorum usque in ævum sanctum.
Videte quoniam non soli mihi
laboravi,
sed omnibus exquirentibus illam.Capitulum 25 In tribus placitum est spiritui
meo,
quæ sunt probata coram Deo et hominibus:
concordia fratrum et amor
proximorum
et vir et mulier bene sibi consentientes.
Tres species odivit anima mea,
et aggravor valde animæ illorum:
pauperem superbum, divitem
mendacem,
senem fatuum et insensatum.
In iuventute tua non congregasti;
quomodo in senectute tua invenies?
Quam speciosum canitiei iudicium,
et presbyteris cognoscere consilium!
Quam speciosa veteranis
sapientia,
et gloriosis intellectus et consilium!
Corona senum multa peritia,
et gloria illorum timor Dei.
Novem insuspicabilia cordis
magnificavi,
et decimum dicam in lingua hominibus:
homo, qui iucundatur in filiis,
vivens et videns subversionem inimicorum suorum;
beatus, qui habitat cum muliere
sensata
et non arat in bove et in asino simul;
et qui lingua sua non est lapsus,
et qui non servivit indigno se;
beatus, qui invenit amicum
verum,
et qui enarrat iustitiam auri audienti;
quam magnus, qui invenit sapientiam
et scientiam,
sed non est super timentem Dominum.
Timor Dei super omnia excedit;
qui tenet illum, cui
assimilabitur?
Timor Dei initium dilectionis
eius;
fides autem initium adhæsionis ei.
Omnis plaga tristitia cordis
est,
et omnis malitia nequitia mulieris.
Et omnem plagam et non plagam
cordis;
et omnem nequitiam et non nequitiam
mulieris;
et omnem calamitatem et non
calamitatem odientium;
et omnem vindictam et non vindictam
inimicorum.
Non est venenum nequius super
venenum colubri,
et non est ira super iram
mulieris;
commorari leoni et draconi placebit
quam habitare cum muliere nequam.
Nequitia mulieris immutat faciem
eius
et obscurat vultum eius tamquam ursus.
In medio proximorum eius accumbet vir eius
et invitus suspirabit amare.
Parva omnis malitia præ malitia
mulieris:
sors peccatorum cadat super illam.
Sicut ascensus arenosus in pedibus
veterani,
sic mulier linguata homini quieto.
Ne incidas in mulieris speciem
et non concupiscas mulieris opes.
Ira et irreverentia et confusio
magna
mulier, si primatum habeat super
virum suum.
Cor humile et facies tristis
et plaga cordis mulier nequam.
Manus debiles et genua dissoluta
mulier, quæ non beatificat virum suum.
A muliere initium factum est
peccati,
et per illam omnes morimur.
Non des aquæ tuæ exitum, nec
modicum,
nec mulieri nequam veniam prodeundi.
Si non ambulaverit ad manum
tuam,
confundet te in conspectu inimicorum;
a carnibus tuis abscinde illam
et dimitte illam de domo tua.Capitulum 26 Mulieris bonæ beatus vir:
numerus enim dierum illius duplex.
Mulier fortis oblectat virum suum
et annos vitæ illius in pace implebit.
Pars bona mulier bona;
in parte timentium Deum dabitur viro pro factis bonis.
Divitis autem vel pauperis cor
bonum;
in omni tempore vultus illorum hilaris.
A tribus timuit cor meum,
et de quarto facies mea metuit:
delaturam civitatis et collectionem
populi,
calumniam mendacem, super mortem
omnia gravia;
dolor cordis et luctus mulier
zelotypa in mulierem;
et flagellum linguæ omnibus
communicans.
Sicut boum iugum, quod movetur, ita
et mulier nequam;
qui tenet illam, quasi qui apprehendat scorpionem.
Mulier ebriosa ira magna et
contumelia,
et turpitudo illius non tegetur.
Fornicatio mulieris in extollentia
oculorum
et in palpebris illius agnoscetur.
In filia pervicaci firma
custodiam,
ne, inventa occasione, utatur sibi.
Ab omni irreverentia oculorum eius
cave
et ne mireris, si te neglexerit.
Sicut viator sitiens ad fontem os
aperiet
et ab omni aqua proxima bibet
et contra omnem palum sedebit
et contra omnem sagittam aperiet pharetram, donec deficiat.
Gratia mulieris sedulæ delectabit
virum suum,
et ossa illius impinguabit
disciplina illius.
Datum Dei est
mulier sensata et tacita;
non est commutatio eruditæ animæ.
Gratia super gratiam mulier sancta
et pudorata;
omnis autem ponderatio non est digna
continentis animæ.
Sicut sol oriens mundo in altissimis
Dei,
sic mulieris bonæ species in ornamentum domus eius.
Lucerna splendens super candelabrum
sanctum,
et species faciei super staturam stabilem;
columnæ aureæ super bases
argenteas,
et pedes speciosi super plantas stabiles mulieris.
Fundamenta æterna supra petram
solidam,
et mandata Dei in corde mulieris sanctæ.
In duobus contristatum est cor
meum,
et in tertio iracundia mihi advenit:
vir bellator deficiens per
inopiam
et vir sensatus contemptus
et qui transgreditur a iustitia ad
peccatum;
Deus parabit eum ad romphæam.
Duæ species difficiles et
periculosæ mihi apparuerunt:
difficile eruitur negotians a neglegentia,
et non iustificabitur caupo a peccatis.Capitulum 27 Propter lucrum multi
deliquerunt;
et, qui quærit locupletari, avertet oculum suum.
Sicut in medio compaginis lapidum
palus figitur,
sic et inter medium venditionis et emptionis constringitur
peccatum.(3)
Si non in timore Domini tenueris
te,
instanter cito subvertetur domus tua.
Sicut in percussura cribri remanent
quisquiliæ,
sic peripsemata hominis in cogitatu illius.
Vasa figuli probat fornax,
et homines iustos tentatio tribulationis.
Sicut rusticationem ligni ostendit
fructus illius,
sic verbum ex cogitatu cordis hominis.
Ante sermonem non laudes virum:
hæc enim tentatio est hominum.
Si sequaris iustitiam, apprehendes
illam
et indues quasi poderem honoris
et inhabitabis cum ea, et proteget te in sempiternum,
et in die agnitionis invenies firmamentum.
Volatilia ad sibi similia
conveniunt,
et veritas ad eos, qui operantur illam, revertetur.
Leo venationi insidiatur semper,
sic peccata operantibus iniquitates.
Loquela timorati semper in sapientia
manet;
stultus autem sicut luna mutatur.
In medio insensatorum serva
tempus,
in medio autem cogitantium assiduus esto.
Loquela stultorum odiosa,
et risus illorum in deliciis peccati.
Loquacitas multum iurantis
horripilationem capiti statuet,
et rixa illorum obturatio aurium.
Effusio sanguinis rixa
superborum,
et maledictio illorum auditus gravis.
Qui denudat arcana, amici fidem
perdit
et non inveniet amicum ad animum suum:
dilige amicum et coniungere fide cum
illo;
quod, si denudaveris absconsa
illius,
non persequeris post eum.
Sicut enim homo, qui extulit mortuum
suum,
sic et qui perdit amicitiam proximi sui;
et sicut qui dimittit avem de manu
sua,
sic dereliquisti proximum tuum et non eum capies.
Non illum sequaris, quoniam longe
abest;
effugit enim quasi caprea de laqueo,
quoniam vulnerata est anima eius;
ultra eum non poteris colligare.
Et maledicti est concordatio,
denudare autem amici mysteria
amputatio spei est.
Annuens oculo fabricat iniqua;
qui novit eum, recedet ab illo.
In conspectu oculorum tuorum
condulcabit os suum
et super sermones tuos admirabitur;
novissime autem pervertet os suum
et in verbis tuis dabit scandalum.
Multa odivi et non coæquavi ei,
et Dominus odiet illum.
Qui in altum mittit lapidem, super
caput eius cadet,
et plaga dolosa dolosi dividet vulnera.
Qui foveam fodit, incidet in
eam,
et, qui statuit lapidem proximo, offendet in eo,
et, qui laqueum alii ponit, capietur in illo.
Facienti nequissimum consilium,
super ipsum devolvetur,
et non agnoscet, unde adveniat illi.
Illusio et improperium superbo,
et vindicta sicut leo insidiabitur illi.
Laqueo capientur, qui oblectantur
casu iustorum,
dolor autem consumet illos, antequam moriantur.
Ira et furor utraque exsecrabilia
sunt,
et vir peccator continens erit illorum.Capitulum 28 Qui vindicari vult, a Domino
inveniet vindictam,
et peccata illius servans servabit.
Dimitte proximo tuo nocenti te,
et tunc deprecanti tibi peccata tua solventur.
Homo homini reservat iram
et a Deo quærit medelam?
In hominem similem sibi non habet
misericordiam
et de peccatis suis deprecatur?
Ipse, cum caro sit, reservat iram
et propitiationem petit a Deo?
Quis exorabit pro delictis illius?
Memento novissimorum et desine
inimicari,
tabitudinis et mortis et permane in
mandatis eius.
Memorare mandatorum et non irascaris
proximo.
Memorare testamentum Altissimi
et ne respicias ignorantiam proximi.
Abstine te a lite et minues
peccata:
homo enim iracundus incendit
litem,
et vir peccator turbabit amicos
et in medio pacem habentium immittet inimicitiam.
Secundum enim ligna silvæ sic ignis
exardescit,
et secundum virtutem hominis sic iracundia illius erit,
et secundum substantiam suam exaltabit iram suam.
Certamen festinatum incendit
ignem,
et lis festinans effundit sanguinem,
et lingua testificans adducit mortem.
Si sufflaveris in scintillam, quasi
ignis exardebit;
et, si exspueris super illam, exstinguetur:
utraque ex ore tuo proficiscuntur.
Susurro et bilinguis maledictus:
multos enim perdidit pacem habentes.
Lingua tertia multos commovit
et dispersit illos de gente in gentem;
civitates muratas divitum
destruxit
et domos magnatorum evertit;
virtutes populorum concidit
et gentes fortes dissolvit.
Lingua tertia mulieres viratas
eiecit
et privavit illas laboribus suis.
Qui respicit illam, non habebit
requiem
nec habebit amicum, in quo requiescat.
Flagelli plaga livorem facit,
plaga autem linguæ comminuet ossa;
multi ceciderunt in ore gladii,
sed non sic quasi qui interierunt per linguam suam.
Beatus, qui tectus est ab ea,
qui in iracundiam illius non transivit,
et qui non attraxit iugum illius
et in vinculis eius non est ligatus.
Iugum enim illius iugum ferreum
est,
et vinculum illius vinculumaereum est;
mors illius mors nequissima,
et utilis potius infernus quam illa.
Non obtinebit imperium iustorum,
et in flamma eius non comburentur;
qui relinquunt Deum, incident in
illam,
et exardebit in illis et non exstinguetur
et immittetur in illos quasi leo
et quasi pardus lædet illos.
Sæpi aures tuas spinis, linguam
nequam noli audire
et ori tuo facito ostia et seras.
Aurum tuum et argentum tuum
obsigna
et verbis tuis facito stateram et frenos ori tuo rectos.
Et attende, ne forte labaris in
lingua,
ne cadas in conspectu inimicorum insidiantium tibi,
et sit casus tuus insanabilis in mortem.
Capitulum 29
Qui facit misericordiam, feneratur proximo suo;
et, qui confortat manu, mandata servat.
Fenerare proximo tuo in tempore necessitatis illius
et iterum redde proximo in tempore suo.
Confirma verbum et fideliter age cum illo,
et omni tempore invenies, quod tibi necessarium est.
Multi quasi inventionem æstimaverunt fenus
et præstiterunt molestiam his, qui se adiuverunt.
Donec accipiat, osculatur manus dantis
et de possessionibus proximi humiliat vocem suam;
et in tempore redditionis postulabit tempus,
et reddet verba tædii et murmurationum et tempus causabitur.
Si autem potuerit reddere, adversabitur;
solidi vix reddet dimidium
et computabit illud quasi inventionem.
Sin autem, fraudabit illum pecunia sua
et possidebit illum inimicum gratis.
Et convicia et maledicta reddet illi
et pro honore et beneficio reddet illi contumeliam.
Multi non causa nequitiæ non fenerati sunt,
sed fraudari gratis timuerunt.
Verumtamen super humilem longanimis esto
et pro eleemosyna non trahas illum.
Propter mandatum assume pauperem
et propter inopiam eius ne dimittas eum vacuum.
Perde pecuniam propter fratrem et amicum tuum
et non abscondas illam sub lapide in perditionem.
Pone thesaurum tuum in præceptis Altissimi,
et proderit tibi magis quam aurum.
Conclude eleemosynam in corde pauperis,
et hæc pro te exorabit ab omni malo.
(
)
Super scutum roboris et super lanceam ponderis
adversus inimicum tuum pugnabit pro te.
Vir bonus fidem facit pro proximo suo;
et, qui perdiderit confusionem, fugiet repromissorem.
Gratiam fideiussoris ne obliviscaris:
dedit enim pro te animam suam. (21)
Bona repromissoris dissipabit peccator,
et ingratus sensu derelinquet liberantem se. (23)
Repromissio multos perdidit recte agentes
et commovit illos quasi fluctus maris;
viros potentes transmigrare fecit,
et vagati sunt in gentibus alienis.
Peccator transgrediens mandata Domini
incidet in repromissionem,
et, qui conatur lucrum sectari, incidet in iudicium.
Sponde pro proximo secundum virtutem tuam,
sed attende tibi, ne incidas.
Initium vitæ hominis aqua et panis et vestimentum
et domus protegens turpitudinem.
Melior est victus pauperis sub tegmine asserum
quam epulæ splendidæ in peregre sine domicilio.
Super parvo et magno placeat tibi,
et improperium peregrinationis non audies.
Vita nequam hospitandi de domo in domum,
et ubi hospitabitur, non fiducialiter aget, nec aperiet os.
Hospitaberis et pasceris et potaberis sine gratia,
et ad hæc amara audiet:
“ Transi, hospes, et orna mensam
et, si quæ in manu habes, ciba me! ”.
“ Exi a facie honoratioris!
Necessitudine domus meæ hospitio mihi factus est frater ”.
Gravia hæc homini habenti sensum:
obiurgatio peregrinationis et improperium feneratoris.
Capitulum 30
De filiis.
Qui diligit filium suum, assiduat illi flagella,
ut lætetur in novissimo suo.
Qui docet filium suum, fructum
habebit in illo
et in medio domesticorum in illo gloriabitur.
Qui docet filium suum, in zelum
mittet inimicum
et in medio amicorum gloriabitur in illo.
Mortuus est pater eius et quasi non
est mortuus:
similem enim reliquit sibi post se.
In vita sua vidit et lætatus est in
illo,
in obitu suo non est contristatus.
Nec confusus est coram inimicis:
reliquit enim defensorem domus contra
inimicos
et amicis reddentem gratiam.
Qui blanditur filio, colligabit
vulnera eius,
et super omnem vocem turbabuntur viscera sua.
Equus indomitus evadit durus,
et filius remissus evadet præceps.
Lacta filium, et paventem te
faciet;
lude cum eo, et contristabit te.
Non corrideas illi, ne doleas,
et in novissimo obstupescent dentes tui.
Non des illi potestatem in
iuventute
et ne despicias errata illius.
Curva cervicem eius in iuventute
et tunde latera eius, dum infans est,
ne forte induret et non credat tibi,
et erit tibi ab illo dolor animæ.
Doce filium tuum et operare in
illo,
ne in turpitudinem illius offendas.
Melior est pauper sanus et fortis
viribus
quam dives imbecillis et flagellatus in carne sua.
Salus carnis melior est omni auro et
argento,
et spiritus validus quam census immensus.
Non est census super censum salutis
corporis,
et non est oblectatio super cordis gaudium.
Melior est mors quam vita amara,
et requies æterna quam languor perseverans.
Bona effusa in ore clauso
quasi appositiones epularum circumpositæ sepulcro.
Quid proderit libatio idolo?
Nec enim manducabit nec odorabitur:
sic qui effugatur a Domino
portans mercedes iniquitatis,
videns oculis et ingemiscens
sicut spado complectens virginem et suspirans.
Tristitiam non des animæ tuæ
et non affligas temetipsum in consilio tuo.
Iucunditas cordis hæc est vita
hominis
et thesaurus sine defectione sanctitatis,
et exsultatio viri est longævitas.
Indulge animæ tuæ et consolare cor
tuum
et tristitiam longe repelle a te.
Multos enim occidit tristitia,
et non est utilitas in illa;
zelus et iracundia minuunt dies,
et ante tempus senectam adducet cogitatus.
Splendidum cor et bonum in epulis
est;
epulæ enim illius diligenter fiunt.Capitulum 31 Vigilia divitis tabefacit
carnes,
et cogitatus illius aufert somnum;
cogitatus victus avertit somnum,
et infirmitas gravis a somno excitat.
Laboravit dives in congregatione
substantiæ
et, si requiescit, replebitur deliciis suis;
laboravit pauper in penuria
victus
et, si requiescit, inops fit.
Qui aurum diligit, non
iustificabitur,
et, qui insequitur lucrum, in eo oberrabit.
Multi dati sunt in ruinam auri
gratia,
et facta est in facie ipsorum perditio illorum.
Lignum offensionis est aurum
sacrificantium;
væ illis, qui sectantur illud:
et omnis imprudens capietur in illo.
Beatus dives, qui inventus est sine
macula
et qui post aurum non abiit
nec speravit in pecunia et thesauris.
Quis est hic, et laudabimus eum?
Fecit enim mirabilia in populo suo.
Quis probatus est in illo et
perfectus est?
Erit illi gloria æterna.
Quis potuit transgredi et non est transgressus,
facere mala et non fecit?
Ideo stabilita sunt bona illius in
Domino,
et eleemosynas illius enarrabit omnis ecclesia sanctorum.
De continentia.
Supra mensam magnam sedisti?
Non aperias super illam faucem tuam prior.
Non dicas: “Multa sunt, quæ
super illam sunt!”.
Memento quoniam malum est oculus
nequam;
oculum nequam odit Deus.
Nequius oculo quid creatum est?
Ideo ab omni facie lacrimatur.
Quocumque aspexerit, ne extendas
manum tuam prior
et invidia contaminatus erubescas;
nec comprimaris cum eo in
catino.
Intellege, quæ sunt proximi tui, ex
teipso
et de omni verbo cogita;
utere quasi homo frugi his, quæ
tibi apponuntur,
ne, cum manducas multum, odio habearis.
Cessa prior disciplinæ causa
et noli nimius esse, ne forte offendas.
Et, si in medio multorum
sedisti,
prior illis ne extendas manum tuam nec prior poscas bibere.
Quam sufficiens est homini erudito
vinum exiguum!
Et in dormiendo non laborabis ab illo et non senties dolorem.
Vigilia, cholera et tortura ventris
viro infrunito;
somnus sanitatis in homine
parco:
dormiet usque mane, et anima illius cum ipso delectabitur.
Et, si coactus fueris in edendo
multum,
surge e medio, evome, et refrigerabit te,
et non adduces corpori tuo infirmitatem.
Audi me, fili, et ne spernas me
et in novissimo invenies verba mea.
In omnibus operibus tuis esto
modestus,
et omnis infirmitas non occurret tibi.
Splendidum in panibus benedicent
labia multorum,
et testimonium bonitatis illius fidele;
nequissimo in pane murmurabit
civitas,
et testimonium nequitiæ illius verum est.
In vino noli provocare;
multos enim exterminavit vinum.
Fornax probat aciem ferri in
intinctione:
sic vinum in lite corda superborum.
Quasi vita hominibus vinum,
si bibas illud moderate.
Quæ est vita ei, qui minuitur
vino?
Quid defraudat vitam? Mors.
Vinum in iucunditatem creatum
est
et non in ebrietatem, ab initio.
Exsultatio animæ et gaudium et
voluptas cordis
vinum moderate potatum in tempore;
sanitas est animæ et corpori
sobrius potus.
Vinum multum potatum
irritationem
et iram et ruinas multas facit.
Amaritudo animæ vinum multum
potatum
in irritatione et ruina.
Ebrietas multiplicat animositatem
imprudentis in offensionem,
minorans virtutem et faciens vulnera.
In convivio vini non arguas
proximum
et non despicias eum in iucunditate illius;
verba improperii non dicas illi
et non premas illum in repetendo.Capitulum 32 Rectorem te posuerunt? Noli
extolli:
esto in illis quasi unus ex ipsis.
Curam illorum habe et sic conside
et omni cura tua explicita recumbe,
ut læteris propter illos
et decentiæ gratia accipias coronam
et dignationem consequaris corrogationis.
Loquere, maior natu: decet enim
te
primum verbum in diligenti
scientia;
et non impedias musicam.
Ubi convivium, non effundas
sermonem
et importune noli extolli in sapientia tua.
Gemmula carbunculi in ornamento
auri,
et concentus musicorum in convivio vini;
sicut in fabricatione aurea signum
est smaragdi,
sic numerus musicorum in iucundo et moderato vino.
Audi tacens, et pro reverentia
accedet tibi bona gratia.
Adulescens, loquere in tua causa
vix;
bis, si interrogatus fueris.
Recapitula sermonem, in paucis
multa;
esto quasi scius et simul tacens.
In medio magnatorum non
præsumas
et, ubi sunt senes, non multum loquaris.
Ante tonitruum præibit
coruscatio,
et ante verecundum præibit gratia.
Et hora surgendi non te trices;
præcurre autem prior in domum tuam
et illic avocare et illic lude
et age conceptiones tuas
et noli peccare in verbo superbo.
Et super his omnibus benedicito
Dominum, qui fecit te
et inebriantem te ab omnibus bonis suis.
Qui timet Dominum, excipiet
doctrinam;
et, qui vigilaverint ad illum, invenient benedictionem.
Qui quærit legem, replebitur ab ea;
et, qui insidiose agit, scandalizabitur in ea.
Qui timent Dominum, invenient
iudicium iustum
et iustitias quasi lumen accendent.
Peccator homo vitabit
correptionem
et secundum voluntatem suam inveniet comparationem.
Vir consilii non despiciet
intellegentiam;
alienus et superbus non pertimescet timorem. (23)
Fili, sine consilio nihil facias
et post factum non pænitebis.
In via ruinæ non eas
et non offendes bis in lapides;
ne credas te viæ inexploratæ,
ne ponas animæ tuæ scandalum.
Et a filiis tuis cave
et a domesticis tuis attende.
In omni opere tuo confide animæ
tuæ:
hæc est enim conservatio mandatorum.
Qui credit legi, attendit
mandatis;
et, qui confidit in Domino, non minorabitur.Capitulum 33 Timenti Dominum non occurrent
mala,
sed in tentatione Deus illum iterum conservabit et liberabit a
malis.
Sapiens non odit mandata et
iustitias
et non illidetur quasi in procella navis.
Homo sensatus credit verbo Dei,
et lex illi fidelis sicut qui interrogationem manifestat.
Para verba et sic deprecatus
exaudieris
et conservabis disciplinam et tunc respondebis.
Præcordia fatui quasi rota
carri,
et quasi axis versatilis cogitatus illius.
Equus admissarius, sic et amicus
subsannator:
sub omni suprasedente hinnit.
Quare dies diem superat,
si omnis lux anni a sole?
A Domini scientia separati sunt,
et immutavit tempora et dies festos
ipsorum.
Ex ipsis exaltavit et magnificavit
Deus
et ex ipsis posuit in numerum dierum.
Et omnes homines de solo,
et ex terra creatus est Adam.
In multitudine disciplinæ Dominus
separavit eos
et immutavit vias eorum:
ex ipsis benedixit et exaltavit
et ex ipsis sanctificavit et ad se applicavit;
ex ipsis maledixit et humiliavit
et convertit illos a statione ipsorum.
Quasi lutum figuli in manu
ipsius
plasmare illud et disponere
secundum beneplacitum eius,
sic homo in manu illius, qui se fecit
et reddet illi secundum iudicium suum.
Contra malum bonum est,
et contra mortem vita;
sic et contra virum iustum peccator.
Et sic intuere in omnia opera Altissimi,
duo et duo, et unum contra unum.
Et ego novissimus evigilavi
et, quasi qui colligit acinos post vindemiatores,
in benedictione Dei et ipse
præcessi
et, quasi qui vindemiat, replevi torcular.
Respicite quoniam non mihi soli
laboravi
sed omnibus exquirentibus disciplinam.
Audite me, magnates populi;
et rectores ecclesiæ, auribus percipite.
Filio et mulieri, fratri et
amico
non des potestatem super te in vita tua;
et non dederis alii possessionem tuam,
ne forte pæniteat te et depreceris pro illis.
Dum adhuc superes et aspiras,
non commutes teipsum cum omni carne.
Melius est enim, ut filii tui te
rogent,
quam te respicere in manus filiorum tuorum.
In omnibus operibus tuis præcellens
esto,
ne dederis maculam in gloria
tua.
In die consummationis dierum vitæ tuæ
et in tempore exitus tui distribue hereditatem tuam.
Cibaria et virga et onus asino,
panis et disciplina et opus servo.
Operare per servum et invenies
requiem;
laxa manus illi, et quæret libertatem.
Iugum et lorum curvant collum,
et servum inclinant operationes assiduæ.
Servo malevolo tortura et
compedes,
mitte illum in operationem, ne vacet:
multam enim malitiam docuit
otiositas.
In opera constitue eum, sic enim
condecet illum;
quod si non obaudierit, curva illum compedibus,
sed non immoderate in omnem carnem;
verum sine iudicio nihil facias grave.
Si est tibi servus unicus, sit tibi
quasi anima tua,
quoniam sicut te indigebis illo.
Si est tibi servus unicus, quasi fratrem sic eum tracta,
ne in sanguinem animæ tuæ irascaris.
Si læseris eum iniuste, in fugam
convertetur;
et, si surgens discesserit,
in qua via quæras illum, nescis.Capitulum 34 Vana spes et mendax viro
insensato,
et somnia extollunt imprudentes.
Quasi qui apprehendit umbram et
persequitur ventum,
sic et qui attendit ad visa noctis.
Hoc secundum hoc visio somniorum,
ante faciem hominis similitudo faciei.
Ab immundo quid mundabitur?
Et a mendace quid verum dicetur?
Divinationes et auguria et somnia
vanitas est,
et, sicut parturientis, cor
phantasias patitur.
Nisi ab Altissimo fuerit emissa visitatio,
ne dederis in illis cor tuum.
Multos enim errare fecerunt
somnia,
et exciderunt sperantes in illis.
Sine mendacio consummabitur verbum
legis,
et sapientia in ore fideli consummatio.
Vir, qui peregrinatus est, multa
didicit,
et, qui multa expertus est, enarrabit scienter.
Qui non est expertus, pauca
recognoscit,
qui autem peregrinatus est, multiplicat astutiam. (11)
Multa vidi errando
et plurima verba intellexi;
aliquoties usque ad mortem
periclitatus sum
et horum causa liberatus sum.
Spiritus timentium Dominum
vivet,
et in respectu illius benedicetur.
Spes enim illorum in salvantem
illos,
et oculi Dei in diligentes se.
Qui timet Dominum, nihil
trepidabit
et non pavebit, quoniam ipse est spes eius.
Timentis Dominum beata est anima
eius.
Ad quem respicit? Et quis est
fortitudo eius?
Oculi Domini super timentes eum:
protector potentiæ, firmamentum virtutis,
tegimen ardoris et umbraculum meridiani,
custodia offensionis et adiutorium
casus,
exaltans animam et illuminans oculos,
dans sanitatem vitæ et benedictionem.
Dominus solus sustinentibus se
in via veritatis et iustitiæ.
Immolantis ex iniquo, oblatio
maculata,
et non sunt beneplacitæ hostiæ iniustorum.
Dona iniquorum non probat
Altissimus
nec respicit in oblationes iniquorum
nec in multitudine sacrificiorum eorum propitiabitur peccatis.
Qui offert sacrificium ex substantia
pauperum,
quasi qui victimat filium in conspectu patris sui.
Panis egentium vita pauperum
est;
qui defraudat illum, homo sanguinis est.
Qui aufert in sudore panem,
quasi qui occidit proximum suum;
et effundit sanguinem,
qui fraudem facit mercennario.
Unus ædificans et unus
destruens;
quid prodest illis nisi labor?
Unus orans et unus maledicens;
cuius vocem exaudiet Deus?
Qui baptizatur a mortuo et iterum
tangit eum:
quid proficit lavatio illius?
Sic homo, qui ieiunat pro peccatis
suis,
et iterum vadens et eadem faciens.
Orationem illius quis exaudiet?
Aut quid proficit humiliando se?Capitulum 35 Qui conservat legem, multiplicat
oblationes:
sacrificium salutare est attendere
mandatis. (3)
Qui retribuit gratiam, offert
similaginem,
et, qui facit eleemosynam, offert sacrificium laudis.
Beneplacitum est Domino recedere ab
iniquitate,
et deprecatio pro peccatis recedere ab iniustitia.
Non apparebis ante conspectum Domini
vacuus:
hæc enim omnia propter mandatum Dei
fiunt.
Oblatio iusti impinguat altare,
et odor suavitatis illius est in conspectu Altissimi;
sacrificium iusti acceptum est,
et memoriam eius non obliviscetur Dominus.
Bono oculo gloriam redde Deo
et non minuas primitias manuum tuarum;
in omni dato hilarem fac vultum
tuum
et in exsultatione sanctifica decimas tuas;
da Altissimo secundum datum eius
et in bono oculo ad inventionem facito manuum tuarum,
quoniam Dominus retribuens est
et septies tantum reddet tibi.
Noli offerre munera prava,
non enim suscipiet illa;
et noli confidere in sacrificio
iniusto,
quoniam Dominus iudex est,
et non est apud illum gloria personæ.
Non accipiet personam in
pauperem
et deprecationem læsi exaudiet.
Non despiciet preces pupilli
nec viduam, si effundat loquelam gemitus.
Nonne lacrimæ viduæ ad maxillam
descendunt,
et exclamatio eius super deducentem eas?
A maxilla enim ascendunt usque ad
cælum,
et Dominus exauditor non delectabitur in illis.
Qui adorat Deum, in beneplacito
suscipietur,
et deprecatio illius usque ad nubes propinquabit.
Oratio humilis nubes penetrabit
et, donec propinquet, non consolabitur;
et non discedet, donec Altissimus aspiciat,
et iudex iustus faciat iudicium.
Et Dominus non tardabit,
et Fortissimus non habebit in illis patientiam,
donec contribulet dorsum crudelium
et gentibus reddet vindictam,
donec tollat multitudinem superborum
et sceptra iniquorum contribulet,
donec reddat hominibus secundum
actus suos
et opera Adæ secundum præsumptionem illius,
donec iudicet iudicium plebis
suæ
et oblectabit istos misericordia sua.
Speciosa misericordia in tempore
tribulationis,
quasi nubes pluviæ in tempore siccitatis.Capitulum 36 Miserere nostri, Deus omnium, et
respice nos
et ostende nobis lucem miserationum tuarum;
et immitte timorem tuum super
gentes,
quæ non exquisierunt te,
ut cognoscant quia non est Deus nisi tu,
et enarrent magnalia tua.
Alleva manum tuam super gentes
alienas,
ut videant potentiam tuam.
Sicut enim in conspectu eorum
sanctificatus es in nobis,
sic in conspectu nostro magnificaberis in eis,
ut cognoscant, sicut et nos
cognovimus,
quoniam non est Deus præter te, Domine.
Innova signa et itera mirabilia,
glorifica manum et firma brachium
dextrum,
excita furorem et effunde iram,
tolle adversarium et afflige
inimicum.
Festina tempus et memento
præfinitionis,
et enarrentur mirabilia tua.
In ira flammæ devoretur, qui
salvatur;
et, qui pessimant plebem tuam, inveniant perditionem.
Contere caput principum
inimicorum
dicentium: « Non est alius præter nos!”.
Congrega omnes tribus Iacob
et hereditabis eos sicut ab initio.
Miserere plebi tuæ, super quam
invocatum est nomen tuum,
et Israel, quem coæquasti primogenito tuo.
Miserere civitati sanctificationis
tuæ,
Ierusalem, loco requiei tuæ.
Reple Sion maiestate tua
et gloria tua templum tuum.
Da testimonium his, qui ab initio
creaturæ tuæ sunt,
et suscita prædicationes, quas locuti sunt in nomine tuo.
Da mercedem sustinentibus te,
ut prophetæ tui fideles inveniantur.
Et exaudi orationes servorum tuorum,
secundum beneplacitum super populo
tuo,
et dirige nos in viam iustitiæ,
et sciant omnes, qui habitant terram,
quia tu es Deus sæculorum.
Omnem escam manducabit venter,
et est cibus cibo melior;
fauces percipiunt cibum feræ,
et cor sensatum verba mendacia.
Cor pravum dabit tristitiam,
et homo peritus retribuet illi.
Omnem masculum excipiet mulier,
est autem filia melior filia.
Species mulieris exhilarat faciem
viri sui,
et super omnem concupiscentiam hominis superducit desiderium.
Insuper, si est super lingua eius
curatio
et mitigatio et misericordia,
non est vir illius secundum filios hominum.
Qui possidet mulierem bonam, inchoat
possessionem,
adiutorium secundum illum est et columna requiei.
Ubi non est sæpes, diripietur
vinea,
et ubi non est mulier, ingemiscet errans.
Quis credit ei, qui non habet
nidum
et deflectens ubicumque obscuraverit,
quasi succinctus latro exsiliens de civitate in civitatem?Capitulum 37 Omnis amicus dicet:
« Et ego amicitiam copulavi! »;
sed est amicus solo nomine amicus.
Nonne tristitia appropinquans usque ad mortem:
sodalis et amicus ad inimicitiam
conversus?
O præsumptio nequissima, unde creata
es
cooperire aridam malitia et dolositate illius?
Sodalis amico coniucundatur in
oblectationibus
et in tempore tribulationis adversarius erit;
sodalis amico condolet causa
ventris
et contra hostem accipiet scutum.
Non obliviscaris amici tui in animo
tuo
et non immemor sis illius in opibus tuis.
Noli consiliari cum eo, qui tibi
insidiatur,
et a zelantibus te absconde consilium.
Omnis consiliarius prodit
consilium,
sed est consiliarius pro semetipso.
A consiliario serva animam tuam
et prius scito quæ sit illius necessitas
— et ipse enim animo suo cogitabit —
ne forte mittat super te sortem
et dicat tibi:
« Bona est via
tua »
et stet e contrario videre quid tibi eveniat.
Noli consiliari cum invido
et a zelante te consilium absconde;
nec cum muliere de ea, quæ ei æmulatur,
cum timido de bello,
cum negotiatore de traiecticio,
cum emptore de venditione,
cum viro livido de gratiis agendis,
cum impio de pietate,
cum inhonesto de honestate,
cum operario otioso de omni opere,
cum mercennario annuali de
consummatione anni,
cum servo pigro de multa operatione:
non attendas his in omni consilio.
Sed cum viro timorato assiduus
esto,
quemcumque cognoveris observantem mandata,
cuius anima est secundum animam
tuam,
et qui, cum titubaveris in tenebris, condolebit tibi.
Et consilium cordis statue
tecum;
non est enim tibi aliud fidelius illo.
Anima viri enuntiat aliquando
vera
quam septem circumspectores sedentes in excelso ad speculandum.
Et in his omnibus deprecare
Altissimum,
ut dirigat in veritate viam tuam.
Ante omnia opera verbum verax
præcedat te,
et ante omnem actum consilium stabile.
Radix consiliorum cor,
ex quo partes quattuor oriuntur:
bonum et malum, vita et mors;
et dominatrix illorum est assidua lingua.
Est vir peritus multorum
eruditor
et animæ suæ inutilis est.
Est qui sophistice loquitur et
odibilis est;
in omni cibo voluptatis defraudabitur.
Non est illi data a Domino
gratia:
omni enim sapientia defraudatus est.
Est sapiens animæ suæ sapiens,
et fructus sensus illius super corpus suum.
Vir sapiens plebem suam erudit,
et fructus sensus illius fideles sunt.
Vir sapiens implebitur
benedictionibus,
et omnes videntes illum beatum dicent.
Vita viri in numero dierum;
dies autem Israel innumerabiles sunt.
Sapiens in populo hereditabit
honorem,
et nomen illius erit vivens in æternum.
Fili, in vita tua tenta animam
tuam
et vide si quid obnoxium ei est: non des illi.
Non enim omnia omnibus
expediunt,
et non omni animæ omne genus placet.
Noli avidus esse in omni
epulatione
et non te effundas super omnem escam.
In multis enim escis erit
infirmitas,
et aviditas appropinquabit usque ad choleram.
Propter crapulam multi obierunt;
qui autem abstinens est, adiciet vitam.Capitulum 38 Honora medicum propter
necessitatem;
etenim illum creavit Altissimus.
A Deo est enim illi sapientia,
et a rege accipiet donationem.
Disciplina medici exaltabit caput
illius,
et in conspectu magnatorum collaudabitur.
Altissimus creavit de terra
medicamenta,
et vir prudens non abhorrebit illa.
Nonne a ligno indulcata est aqua
amara,
ut agnoscerent homines virtutem
illius?
Et dedit hominibus scientiam Altissimus,
ut honoraretur in mirabilibus suis.
In his curans mitigabit dolorem,
et unguentarius faciet pigmenta suavitatis,
ut non consumantur opera eius:
et salus super faciem terræ.
Fili, in tua infirmitate ne despicias
teipsum,
sed ora Dominum, et ipse curabit te.
Averte a delicto et dirige manus
et ab omni peccato munda cor tuum;
da suavitatem et memoriam
similaginis
et impingua oblationem pro opibus tuis.
Et da locum medico,
etenim illum Dominus creavit;
et non discedat a te, quia opera eius sunt necessaria.
Est enim tempus, quando per manus
illorum est solacium.
Ipsi vero Dominum deprecabuntur,
ut dirigat ad rectam cognitionem
et prosperet curationem.
Qui delinquit in conspectu eius, qui
fecit eum,
incidet in manus medici.
Fili, in mortuum produc lacrimas
et, quasi dira passus, incipe lamentationem
et secundum iudicium contege corpus illius
et non despicias sepulturam illius.
Amare fer fletum et perfice
lamentum
et fac luctum secundum meritum
eius,
uno die vel duobus propter detractionem,
et consolare propter tristitiam.
A tristitia enim festinat mors,
et tristitia cordis flectit virtutem.
In abductione permanet
tristitia,
et vita inopis maledictio cordis.
Ne dederis in tristitia cor
tuum,
sed repelle eam a te et memento novissimorum.
Ne ultra memineris: neque enim est
conversio;
et huic nihil proderis et teipsum pessimabis.
Memor esto iudicii eius, sic enim
erit et tuum:
mihi heri, et tibi hodie.
In requie mortui requiescere fac
memoriam eius
et consolare in illo in exitu spiritus sui.
Sapientia scribæ in opportunitate
vacationis;
et, qui minoratur operatione, ipse sapientia replebitur.
Qua sapientia replebitur,
qui tenet aratrum
et qui gloriatur in iaculo stimuli?
Boves agitat et conversatur in operibus eorum,
et enarratio eius in filiis taurorum.
Cor suum dabit ad versandos
sulcos,
et vigilia eius in sagina vaccarum.
Sic omnis faber et architectus,
qui noctem tamquam diem transigit,
qui sculpit signacula sculptilia,
et assiduitas eius variare picturam;
cor suum dabit in similitudinem picturæ,
et vigilia sua perficere opus.
Sic faber ferrarius sedens iuxta
incudem
et considerans opus ferri;
vapor ignis uret carnes eius,
et in calore fornacis concertatur.
Vox mallei exsurdat aurem eius,
et contra similitudinem vasis oculus eius.
Cor suum dabit in consummationem
operum
et vigilia sua ornare in perfectionem.
Sic figulus sedens ad opus suum,
convertens pedibus suis rotam,
qui in sollicitudine positus est semper propter opus suum,
et in numero est omnis operatio eius;
in brachio suo formabit lutum
et ante canos suos curvabit virtutem suam:
cor suum dabit, ut consummet
linitionem,
et vigilia sua mundare fornacem.
Omnes hi in manibus suis
speraverunt,
et unusquisque in arte sua sapiens est.
Sine his omnibus non ædificabitur
civitas,
et non inhabitabunt nec
inambulabunt.
Verumtamen in consilium populi non requirentur
et in ecclesiam non transilient;
super sellam iudicis non
sedebunt
et decretum iudicii non intellegent
neque palam facient disciplinam et iudicium
et in parabolis non invenientur;
sed creaturam laboris
confirmabunt,
et sollicitudo illorum in operatione artis.Capitulum 39 Qui autem accommodat animam suam
ad timorem Dei
et in lege Altissimi meditatur,
sapientiam omnium antiquorum exquiret
et in prophetiis vacabit.
Narrationem virorum nominatorum
conservabit
et in versutias parabolarum simul introibit.
Occulta proverbiorum exquiret
et in absconditis parabolarum conversabitur.
In medio magnatorum ministrabit
et in conspectu principum apparebit.
In terram alienigenarum gentium
pertransiet;
bona enim et mala in hominibus tentabit.
Cor suum tradet ad vigilandum
diluculo
ad Dominum, qui fecit illum,
et in conspectu Altissimi deprecabitur.
Aperiet os suum in oratione
et pro delictis suis deprecabitur.
Si enim Dominus magnus voluerit,
spiritu intellegentiæ replebitur.
Ipse tamquam imbres mittet eloquia
sapientiæ suæ
et in oratione confitebitur Domino.
Et ipse diriget consilium et
disciplinam
et in absconditis eius considerabit.
Ipse palam faciet disciplinam
doctrinæ suæ
et in lege testamenti Domini gloriabitur.
Collaudabunt multi sapientiam
eius,
et usque in sæculum non delebitur.
Non recedet memoria eius,
et nomen eius requiretur a generatione in generationem;
sapientiam eius enarrabunt
gentes,
et laudem eius enuntiabit ecclesia.
Si permanserit, nomen derelinquet
plus quam mille,
et, si requieverit, proderit sibi.
Adhuc meditabor et enarrabo;
ut luna die duodecimo repletus sum.
Obaudite me, filii pii,
et quasi rosa plantata super rivos aquarum florebit caro
vestra;
quasi libanus odorem suavitatis
habete,
florete flores quasi lilium.
Date vocem et collaudate canticum
et benedicite Dominum in omnibus operibus suis.
Date nomini eius magnificentiam
et confitemini illi in laudatione eius
et in canticis labiorum et citharis;
et sic dicetis in confessione:
« Opera Domini universa
bona valde,
et omne, quod præcepit, tempore suo erit! ».
Non est dicere: « Quid est hoc? » aut
« Ad quid istud? »;
omnia enim in tempore suo conquirentur.
In verbo eius stetit aqua sicut
congeries,
et in sermone oris illius exceptoria aquarum;
quoniam in præcepto ipsius placor
fit,
et non est minoratio in salutare ipsius.
Opera omnis carnis coram illo,
et non est quidquam absconditum ab oculis eius.
A sæculo usque in sæculum
respicit,
et nihil est mirabile in conspectu eius.
Non est dicere: « Quid
est hoc! » aut « Ad quid
istud? »;
omnia enim in usum suum creata sunt.
Benedictio illius quasi fluvius
inundavit
et sicut cataclysmus aridam
inebriavit.
Sic ira ipsius gentes, quæ non exquisierunt eum, disperdet,
quomodo convertit aquas in
salsuginem.
Viæ illius sanctis directæ sunt;
sic peccatoribus offensiones in ira eius.
Bona bonis creata sunt ab
initio,
sic peccatoribus bona et mala.
Primum necessaria vitæ hominum
aqua, ignis et ferrum,
sal, lac et panis similagineus et mel et sanguis uvæ et oleum et
vestimentum:
hæc omnia sanctis in bona,
sic et impiis et peccatoribus in mala convertentur.
Sunt spiritus, qui ad vindictam
creati sunt
et in furore suo confirmaverunt tormenta sua;
in tempore consummationis effundent
virtutem
et furorem eius, qui fecit illos, placabunt:
ignis, grando, fames et mors,
omnia hæc ad vindictam creata sunt;
bestiarum dentes et scorpii et
serpentes
et romphæa vindicans in exterminium impios:
in mandatis eius gaudebunt
et super terram in necessitates præparabuntur
et in temporibus suis non præterient verbum.
Propterea ab initio confirmatus
et consiliatus sum et cogitavi et scriptis mandavi:
« Opera Domini omnia
bona,
et omnem usum hora sua subministrabit ».
Non est dicere: « Hoc
illo nequius est »:
omnia enim in tempore suo comprobabuntur.
Et nunc in omni corde et ore
collaudate
et benedicite nomen Domini.Capitulum 40 Occupatio magna creata est omnibus
hominibus,
et iugum grave super filios Adam
a die exitus de ventre matris eorum
usque in diem reditus in matrem omnium:
cogitationes eorum et timores
cordis,
adinventio exspectationis, dies finitionis.
A residente super sedem
gloriosam,
usque ad humiliatum in terra et cinere;
ab eo, qui portat hyacinthum et
coronam,
usque ad eum, qui operitur lino crudo:
furor, zelus, tumultus, fluctuatio
et timor mortis et iracundia perseverans et contentio.
Et in tempore requiei in cubili
somnus noctis immutat scientiam eius.
Modicum tamquam nihil in requie,
et ab eo in somnis quasi in die laborat
conturbatus in visu cordis sui
tamquam qui evaserit a facie belli;
in tempore somni necessarii exsurrexit
et admirans ad nullum timorem.
Cum omni carne ab homine usque ad
pecus;
et super peccatores septuplum amplius:
ad hæc mors, sanguis, contentio et
romphæa,
oppressiones, fames et contritio et flagella.
Super iniquos creata sunt hæc
omnia,
et propter illos factus est cataclysmus.
Omnia, quæ de terra sunt, in terram
convertentur,
et omnia, quæ de aquis sunt, in mare revertentur.
Omne munus corruptionis et iniquitas
delebitur,
et fides in sæculum stabit.
Substantiæ iniustorum sicut fluvius
siccabuntur
et sicut tonitruum magnum in pluvia evanescent.
In aperiendo manus suas
lætabitur,
sic prævaricatores in consummationem deficient.
Nepotes impiorum non multiplicabunt
ramos,
et radices immundæ super cacumen petræ.
Viriditas super omnem aquam et ad
oram fluminis
ante omne fenum evelletur.
Gratia sicut paradisus in
benedictionibus,
et eleemosyna in sæculum permanet.
Vita sibi sufficientis et operarii
condulcabitur,
et super utrumque, eius qui inveniet thesaurum.
Filii et ædificatio civitatis
confirmant nomen,
et super hæc mulier immaculata computabitur.
Vinum et musica lætificant cor,
et super utraque dilectio sapientiæ.
Tibiæ et psalterium suavem faciunt
melodiam,
et super utraque lingua suavis.
Gratiam et speciem desiderabit
oculus,
et super hæc virides sationes.
Amicus et sodalis in tempore
convenientes,
et super utrosque mulier cum viro.
Fratres et adiutorium in tempore
tribulationis,
et super utraque eleemosyna liberabit.
Aurum et argentum firmant pedem,
et super utrumque consilium acceptum habetur.
Facultates et virtutes exaltant
cor,
et super hæc timor Domini.
Non est in timore Domini
minoratio,
et non est super eo inquirere adiutorium.
Timor Domini sicut paradisus
benedictionis,
et super omnem gloriam obumbratio eius.
Fili, in tempore vitæ tuæ ne
indigeas;
melius est enim mori quam indigere.
Vir respiciens in mensam
alienam,
non est vita eius in computatione vitæ.
Contaminat enim animam suam cibis alienis;
vir autem disciplinatus et eruditus
custodiet se.
In ore impudentis condulcabitur
mendicatio,
et in ventre eius ignis ardebit.Capitulum 41 O mors, quam amara est memoria
tua
homini pacem habenti in substantiis suis,
viro quieto et, cuius viæ directæ
sunt in omnibus,
et adhuc valenti accipere voluptatem!
O mors, bonum est iudicium tuum
homini indigenti et, qui minoratur viribus,
defecto ætate et, cui de omnibus
cura est,
qui fiduciam amisit et perdidit patientiam!
Noli metuere iudicium mortis;
memento eorum, qui ante te fuerunt
et qui superventuri sunt tibi:
hoc iudicium a Domino omni carni;
et quid resistis beneplacito
Altissimi?
Sive decem sive centum sive mille anni,
non est enim in inferno accusatio
vitæ.
Filii abominationum fiunt filii
peccatorum,
et qui conversantur in sedibus impiorum;
filiorum peccatorum periet
hereditas,
et cum semine illorum assiduitas opprobrii.
De patre impio queruntur filii,
quoniam propter illum sunt in opprobrio.
Væ vobis, viri impii,
qui dereliquistis legem Domini Altissimi!
Et, si nati fueritis, in
maledictione nascemini;
et, si mortui fueritis, in maledictione erit pars vestra.
Omnia, quæ de terra sunt, in terram
convertentur,
sic impii a maledicto in perditionem.
Luctus hominum in corpore
ipsorum;
nomen autem impiorum non bonum delebitur.
Curam habe de bono nomine;
hoc enim magis permanebit tibi
quam mille thesauri pretiosi et magni:
bonæ vitæ numerus dierum,
bonum autem nomen permanebit in ævum.
Melior est homo, qui abscondit
stultitiam suam,
quam homo, qui abscondit sapientiam suam.
Sapientia enim abscondita et thesaurus invisibilis,
quæ utilitas in utrisque?
Disciplinam in pace conservate,
filii;
verumtamen reveremini iudicium
meum:
non est enim bonum omnem reverentiam
observare,
et non omnis pudor probatus.
Erubescite a patre et a matre de
fornicatione
et a præsidente et a potente de mendacio,
a principe et a iudice de
delicto,
a synagoga et plebe de iniquitate,
a socio et amico de iniustitia
et de loco, in quo habitas,
de furto,
de veritate Dei et testamento,
de impositione cubiti super mensam
et a despectione dati et accepti,
a salutantibus de silentio,
a respectu mulieris fornicariæ
et ab aversione vultus cognati
et ab auferendo partem et non
restituendo
et a respiciendo mulierem alieni
viri
et a curiositate in ancillam eius,
neque steteris ad lectum eius;
ab amicis de sermonibus
improperii,
et, cum dederis, ne improperes;Capitulum 42 et ab iteratione sermonis
auditus
et a revelatione sermonis absconditi.
Et eris vere sine confusione
et invenies gratiam in conspectu omnium hominum.
Ne pro his omnibus confundaris,
ne accipias personam, ut delinquas:
de lege Altissimi et testamento
et de iudicio, iustificans impium,
de ratione sociorum et viatorum
et de datione hereditatis alienorum,
de æqualitate stateræ et
ponderum,
de acquisitione multorum et paucorum,
de pretio emptionis negotiatorum
et de multa disciplina filiorum
et servo pessimo latus sanguinare.
Super mulierem nequam bonum est
signum;
ubi manus multæ sunt, claude
et, quodcumque trades, numera et appende:
datum vero et acceptum omne describe.
De disciplina insensati et fatui
et de seniore, qui iudicatur de fornicatione;
et eris eruditus in veritate
et probatus in conspectu omnium vivorum.
Filia patri est abscondita
vigilia,
et sollicitudo eius aufert somnum:
in adulescentia sua, ne forte adulta efficiatur,
viro nuptum locata, ne odibilis fiat;
ne quando polluatur in virginitate
sua
et in paternis suis gravida inveniatur;
ne forte viro desponsata transgrediatur
aut, cum eo commorata, ne sterilis inveniatur.
Super filiam immodestam confirma
custodiam,
ne quando faciat te in opprobrium venire inimicis,
in detractionem in civitate et obiectionem plebis,
et confundat te in multitudine populi.
Omni homini ne det speciem
et in medio mulierum non commoretur;
de vestimentis enim procedit
tinea,
et a muliere iniquitas mulieris.
Melior est enim iniquitas viri quam
mulier benefaciens,
et mulier confundens in opprobrium.
Memor ero igitur operum Domini
et, quæ vidi, annuntiabo:
in sermonibus Domini opera eius,
et factum est in voluntate sua iudicium.
Sol illuminans per omnia
respexit,
et gloria Domini plenum est opus eius.
Non valent sancti Domini
enarrare omnia mirabilia eius.
Confirmavit Dominus exercitus suos
stabiliri coram gloria sua.
Abyssum et cor hominum
investigavit
et in astutia eorum excogitavit.
Cognovit enim Dominus omnem
scientiam
et inspexit in signum ævi
annuntians, quæ præterierunt et quæ superventura sunt,
et revelans vestigia occultorum.
Non præterit illum omnis
cogitatus,
et non abscondit se ab eo ullus sermo.
Magnalia sapientiæ suæ
ordinavit,
unicus est ante sæculum et usque in sæculum;
neque augetur
neque minuitur
et non eget alicuius consilio.
Quam desiderabilia omnia opera
eius,
et tamquam scintilla spectatu!
Omnia hæc vivunt et manent in
sæculum,
et in omni necessitate omnia obaudiunt ei;
omnia duplicia, unum contra
unum,
et non fecit quidquam deficiens.
Alterum alterius confirmat
bonum;
et quis satiabitur videns gloriam eius?Capitulum 43 Gloria altitudinis firmamentum
puritatis,
species cæli in visione gloriæ.
Sol in apparitione annuntians in
processu:
vas admirabile, opus Excelsi.
In meridiano suo exurit terram;
et in conspectu ardoris eius quis poterit sustinere?
Fornacem ventilans in operibus ardoris tripliciter,
sol exurens montes, vapores igneos
exsufflans
et refulgens radiis suis obcæcat oculos.
Magnus Dominus, qui fecit illum
et sermonibus eius festinavit iter.
Et luna stat in tempus suum,
in ostensionem temporis et signum ævi.
A luna signum diei festi;
luminare, quod minuitur in consummatione.
Mensis secundum nomen eius est,
crescens mirabiliter in consummatione.
Vas castrorum in excelsis,
in firmamento cæli resplendens gloriose.
Species cæli gloria stellarum,
mundum illuminans in excelsis Domini.
In verbis Sancti stabunt iuxta
præceptum
et non deficient in vigiliis suis.
Vide arcum et benedic eum, qui fecit
illum;
valde speciosus est in splendore suo.
Gyravit cælum in circuitu gloriæ
suæ,
manus Excelsi tetenderunt illum.
Imperio suo acceleravit nivem
et properat coruscationes iudicii sui.
Propterea aperti sunt thesauri,
et evolaverunt nebulæ sicut aves.
In magnitudine sua firmavit
nubes,
et confracti sunt lapides grandinis. Vox tonitrui eius tremefacit
terram,
in conspectu eius commovebuntur
montes.
In voluntate eius aspirabit notus,
tempestas aquilonis et congregatio
spiritus.
Et, sicut aves deponentes ad
sedendum, aspergit nivem,
et, sicut locusta demergens, descensus eius:
pulchritudinem candoris eius
admirabitur oculus,
et super imbrem eius expavescet cor.
Gelu sicut salem effundet super
terram,
et, dum gelaverit, fit tamquam cacumina tribuli.
Frigidus ventus aquilo flabit,
et gelabit crystallus super aquam;
super omnem congregationem aquarum requiescet,
et sicut lorica induet se aqua.
Devorabit montes et exuret
desertum
et exstinguet viridem sicut ignis.
Medicina omnium in festinatione
nebulæ,
et ros obvians ab ardore hilarescet.
Cogitatione sua placavit abyssum
et plantavit in illa insulas.
Qui navigant mare, enarrant pericula
eius,
et audientes auribus nostris admiramur.
Illic præclara opera et
mirabilia,
varia bestiarum genera et omnium pecorum et creatura belluarum.
Propter ipsum iter prosperat angelus
eius,
et in sermone eius composita sunt omnia.
Multa dicemus et deficiemus verbis;
consummatio autem sermonum: « Ipse est
omnia!”.
Glorificantes ad quid valebimus?
Ipse enim Magnus super omnia opera sua.
Terribilis Dominus et magnus
vehementer,
et mirabilis potentia ipsius.
Glorificantes Dominum exaltate,
quantumcumque potueritis:
supervalebit enim adhuc,
et admirabilis magnificentia eius.(33)
Exaltantes eum replemini
virtute;
ne laboretis, non enim pervenietis usquam.
Quis vidit eum et enarrabit?
Et quis magnificabit eum sicut est?
Multa abscondita sunt maiora
his;
pauca enim vidimus operum eius.
Omnia autem Dominus fecit
et pie agentibus dedit sapientiam.
Capitulum 44
Laus patrum.
Laudemus viros gloriosos
et parentes nostros in generatione sua.
Multam gloriam fecit Dominus,
magnificentiam suam a sæculo.
Dominantes in potestatibus suis,
homines magni virtute
et prudentia sua præditi,
nuntiantes in prophetiis,
regentes populum in consiliis
et peritia scripturæ populos;
verba sapientiæ in disciplina eorum,
requirentes modos musicos
et narrantes carmina scripturarum;
homines divites innixi virtute,
pulchritudinis studium habentes,
pacificantes in domibus suis.
Omnes isti in generationibus gentis suæ gloriam adepti sunt
et a diebus suis habentur in laudibus.
De illis nati sunt, qui reliquerunt nomen
narrandi laudes eorum.
Et sunt quorum non est memoria:
perierunt quasi qui non fuerint;
et nati sunt quasi non nati,
et filii ipsorum post ipsos.
Sed hi viri misericordiæ sunt,
quorum pietates non fuerunt in oblivione.
Cum semine eorum permanent,
bona hereditas, nepotes eorum,
et in testamentis stetit semen eorum;
et filii eorum propter illos.
Usque in æternum manet semen eorum,
et gloria eorum non derelinquetur.
Corpora ipsorum in pace sepulta sunt,
et nomen eorum vivit in generationem et generationem;
sapientiam ipsorum narrent populi,
et laudem eorum nuntiet ecclesia.
Henoch placuit Deo et translatus est in paradisum,
ut det gentibus pænitentiam.
Noe inventus est perfectus iustus
et in tempore iracundiæ factus est reconciliatio;
propter eum dimissum est reliquum terræ,
cum factum est diluvium:
testamenta sæculi posita sunt apud illum,
ne deleri posset diluvio omnis caro.
Abraham magnus pater multitudinis gentium,
et non est inventa macula in gloria eius;
qui conservavit legem Excelsi
et fuit in testamento cum illo.
In carne eius stare fecit testamentum,
et in tentatione inventus est fidelis.
Ideo iure iurando statuit illi
benedici gentes in semine eius,
crescere illum quasi terræ cumulum
et ut stellas exaltare semen eius
et hereditare illos a mari usque ad mare
et a Flumine usque ad terminos terræ.
Et in Isaac eodem modo statuit
propter Abraham patrem eius.
Benedictionem omnium gentium dedit illi Dominus
et testamentum confirmavit super caput Iacob.
Agnovit eum in benedictionibus suis
et dedit illi hereditatem
et divisit illi partem in tribubus duodecim.
Et eduxit ex illo hominem misericordiæ
invenientem gratiam in oculis omnis carnis.
Capitulum 45
dilectum a Deo et hominibus
Moysen, cuius memoria in benedictione est.
Similem illum fecit in gloria
sanctorum
et magnificavit eum in timore inimicorum
et in verbis suis signa acceleravit.
Glorificavit illum in conspectu
regum
et ius dedit illi ad populum suum
et ostendit illi gloriam suam.
In fide et lenitate ipsius sanctum
fecit illum
et elegit eum ex omni carne.
Auditam fecit illi vocem suam
et induxit illum in nubem;
et dedit illi coram præcepta
et legem vitæ et disciplinæ,
docere Iacob testamentum suum
et iudicia sua Israel.
Excelsum fecit Aaron sanctum similem
ei,
fratrem eius de tribu Levi.
Statuit illum in testamentum
æternum
et dedit illi sacerdotium gentis,
et beatificavit illum in gloria
et circumcinxit eum zona gloriæ.
Et induit eum perfecto decore
et coronavit eum in vasis virtutis:
femoralia et tunicam et umerale
posuit ei
et cinxit illum tintinnabulis aureis,
malis granatis plurimis in gyro,
ut daret sonitum in incessu suo,
auditum faceret sonitum in templo
in memoriam filiis gentis suæ.
Stola sancta auro et hyacintho et
purpura,
opus textile rationale iudicii et cingulum,
tortum coccum opere artificis,
gemmæ pretiosæ super rationale
in ligatura auri, opere lapidarii sculptis,
in memoriam cum scriptura sculpta secundum numerum tribuum
Israel.
Corona aurea super mitram eius,
lamina cum signo sanctitatis, gloria honoris,
opus virtutis et desideria oculorum, perfecta pulchritudo.
Sic pulchra ante ipsum non fuerunt
talia in sempiternum;
non induet illa alienigena
aliquis,
sed tantum filii ipsius soli
et nepotes eius per omne tempus.
Sacrificium ipsius consumitur
igne cotidie iuge bis.
Complevit Moyses manus eius
et unxit illum oleo sancto.
Factum est illi in testamentum
æternum
et semini eius sicut dies cæli:
ministrare illi et fungi sacerdotio
et benedicere populum suum in nomine eius.
Ipsum elegit ab omni vivente
offerre sacrificium Deo, incensum et adipes
et incendere bonum odorem et memoriale
et placare pro populo suo.
Et dedit illi in præceptis suis
potestatem,
in testamentis iudiciorum:
docere Iacob testimonia
et in lege sua lucem dare Israel.
Quia contra illum steterunt
alieni,
et propter invidiam circumdederunt illum homines in deserto,
qui erant cum Dathan et Abiram,
et congregatio Core in iracundia furoris sui.
Vidit Dominus Deus, et non placuit
illi,
et consumpti sunt in impetu iracundiæ eius.
Fecit illis monstra
et consumpsit illos in flamma ignis.
Et addidit Aaron gloriam
et dedit illi hereditatem
et primitias frugum terræ divisit illi.
Panem ipsis in primis paravit in
satietatem,
nam et sacrificia Domini edent,
quæ dedit illi et semini eius.
Ceterum in terra gentis non
hereditabit,
et pars non est illi in gente:
ipse est enim pars eius et hereditas.
Et Phinees filius Eleazari tertius
in gloria est,
zelando timorem Domini;
et stetit in ruptura pro gente,
in bonitate et alacritate animæ suæ placuit Deo pro lsræl.
Ideo statuit illi testamentum
pacis,
principem sanctorum et gentis suæ,
ut sit illi et semini eius
sacerdotii dignitas in æternum.
Et testamentum David regi filio
Iesse de tribu Iudæ,
hereditas viri coram gloria eius,
hereditas Aaron et semini eius.
Det vobis sapientiam in cor vestrum
iudicare gentem suam in iustitia,
ne abolerentur bona ipsorum,
et gloria ipsorum in generationes æternas.Capitulum 46 Fortis in bello Iesus filius
Nun,
successor Moysi in prophetis,
qui fuit secundum nomen suum
maximus in salutem electorum Dei,
qui vindicet in insurgentes hostes,
ut heredem faciat Israel.
Quam gloriam adeptus est in tollendo
manus suas
et iactando contra civitatem acinacem!
Quis ante illum restitit?
Nam bella Domini ipse perduxit.
An non in manu eius impeditus est
sol,
et una dies facta est quasi duo?
Invocavit Altissimum potentem
in oppugnando inimicos undique;
et audivit illum magnus Dominus
in saxis grandinis virtutis valde fortis.
Impetum fecit contra gentem
hostilem
et in descensu perdidit contrarios,
ut cognoscant gentes armaturam
eius,
quia contra Deum bellum eorum est:
etenim secutus est a tergo Potentis.
Et in diebus Moysi misericordiam
fecit,
ipse et Chaleb filius Iephonne,
stare contra congregationem,
prohibere gentem a peccatis
et perfringere murmur malitiæ.
Ideo et ipsi duo liberati sunt
a numero sescentorum milium peditum,
ut inducerent illos in hereditatem,
in terram, quæ manat lac et mel.
Et dedit Dominus ipsi Chaleb
fortitudinem,
et usque in senectutem permansit illi,
ut ascenderet in excelsum terræ locum;
et semen ipsius obtinuit hereditatem,
ut viderent omnes filii Israel
quia bonum est obsequi Domino.
Et iudices singuli suo nomine,
quorum non est corruptum cor,
qui non aversi sunt a Domino:
sit memoria illorum in benedictione,
et ossa eorum pullulent de loco suo,
et nomen eorum renovet
filiis illorum sanctorum virorum.
Dilectus a Domino suo Samuel
propheta Domini instituit imperium
et unxit principes in gente sua.
In lege Domini congregationem
iudicavit,
et visitavit Deus Iacob,
et in fide sua probatus est propheta;
et cognitus est in verbis suis
fidelis in visione.
Et invocavit Dominum
omnipotentem,
in oppugnando hostes circumstantes undique,
in oblatione agni lactentis.
Et intonuit de cælo Dominus
et in sonitu magno auditam fecit vocem suam
et contrivit principes Tyriorum
et omnes duces Philisthim.
Et ante tempus dormitionis
æternæ
testimonium præbuit in conspectu Domini et christi eius:
« Pecunias et usque ad calceamenta
ab omni carne non accepi »;
et non accusavit illum homo.
Et, postquam dormivit,
prophetavit
et notum fecit regi et ostendit illi finem vitæ suæ
et exaltavit vocem suam de terra in prophetia
ad delendam impietatem gentis.Capitulum 47 Post hunc surrexit Nathan
propheta in diebus David.
Et quasi adeps separatus a sacrificio
salutari,
sic David a filiis Israel.
Cum leonibus lusit quasi cum
agnis
et in ursis similiter fecit, sicut in agnis ovium.
In iuventute sua numquid non occidit
gigantem
et abstulit opprobrium de gente?
In agitando manu fundam
deiecit exsultationem Goliath.
Nam invocavit Dominum altissimum,
et dedit in dextera eius virtutem
tollere hominem fortem in bello
et exaltare cornu gentis suæ.
Sic de decem milibus glorificaverunt
eum
et laudaverunt eum in benedictionibus Domini,
in offerendo illi coronam gloriæ.
Contrivit enim inimicos undique
et humiliavit Philisthim contrarios,
usque in hodiernum diem contrivit cornu ipsorum.
In omni opere suo dedit
confessionem
Sancto et Excelso in verbo gloriæ;
de omni corde suo laudavit
Dominum
et dilexit Deum, qui fecit illum.
Et stare fecit cantores contra
altare
et in sono eorum dulces fecit modos.
Dedit in celebrationibus decus
et ornavit tempora usque ad consummationem anni,
dum laudarent nomen sanctum Domini,
et ante mane resonaret sanctuarium.
Dominus purgavit peccata ipsius
et exaltavit in æternum cornu eius et dedit illi testamentum
regni
et sedem gloriæ in Israel.
Post ipsum surrexit filius
sensatus,
et propter illum habitavit in securitate.
Salomon imperavit in diebus
pacis;
cui Deus requiem dedit in circuitu,
ut conderet domum in nomine suo et pararet sanctuarium in
sempiternum. Quemadmodum eruditus es in iuventute tua
et impletus es quasi flumen
sapientia!
Terram retexit anima tua,
et replesti eam in comparationibus
ænigmatum.
Ad insulas longe divulgatum est nomen tuum,
et dilectus es in pace tua.
In cantilenis et proverbiis
et comparationibus et interpretationibus
te miratæ sunt terræ.
In nomine Domini Dei,
cui est cognomen Deus Israel,
collegisti quasi orichalcum
aurum
et ut plumbum cumulasti argentum.
Sed reclinasti femora tua
mulieribus,
subiugatus es in corpore tuo.
Dedisti maculam in gloria tua
et profanasti semen tuum,
inducens iracundiam ad liberos tuos
et ingemiscere faciens super stultitia tua,
ut fieret imperium bipartitum,
et ex Ephraim inciperet imperium infidele.
Deus autem non derelinquet
misericordiam suam
et non corrumpet nec delebit verba sua
neque perdet a stirpe nepotes electi sui
et semen eius, qui diligit Dominum, non corrumpet.
Dedit autem reliquum Iacob
et David de ipso stirpem.
Et finem habuit Salomon cum patribus
suis
et dereliquit post se de semine
suo
gentis stultitiam
et imminutum prudentia,
Roboam, qui avertit gentem consilio suo.
Et Ieroboam filius Nabat, qui
peccare fecit Israel
et dedit viam peccandi Ephraim;
et plurima redundaverunt peccata ipsorum valde,
ita ut expelleret illos a terra
sua.
Et exquisierunt omnes nequitias,
usque dum perveniret super illos vindicta.Capitulum 48 Et surrexit Elias propheta quasi
ignis,
et verbum ipsius quasi facula ardebat.
Qui induxit in illos famem
et zelo suo paucos fecit eos.
Verbo Domini continuit cælum
et deiecit de cælo ignem ter.
Quam amplificatus es, Elias, in
mirabilibus tuis!
Et quis potest similiter gloriari tibi?
Qui suscitasti mortuum de sorte
mortis
ab inferis in verbo Domini.
Qui deiecisti reges ad perniciem
et gloriosos de lecto suo
et confregisti facile potentiam ipsorum;
qui audis in Sinai indicium
et in Horeb iudicia vindictæ.
Qui ungis reges ad retributionem
et prophetas facis successores post te;
qui receptus es in turbine ignis
et in curru equorum igneorum;
qui scriptus es paratus in
tempora
lenire iracundiam Domini ante furorem,
convertere cor patris ad filium
et restituere tribus Iacob.
Beati sunt, qui te viderunt
et in amicitia tua dormierunt!
Nam et nos vita quidem vivemus,
post mortem autem non erit tale nomen nostrum.
Elias quidem in turbine tectus
est,
et in Eliseo completus est spiritus eius.
In diebus suis non pertimuit principem,
et potentia nemo vicit illum;
nec superavit illum verbum
aliquod,
et mortuum prophetavit corpus eius.
In vita sua fecit monstra
et in morte mirabilia operatus est.
In omnibus istis non pænituit
populum,
et non recesserunt a peccatis suis,
usque dum eiecti sunt de terra sua
et dispersi sunt in omnem terram;
et relicta est gens perpauca,
et princeps in domo David.
Quidam ipsorum fecerunt, quod
placeret Deo;
alii autem multiplicaverunt peccata.
Ezechias munivit civitatem suam
et induxit in medium ipsius aquam et fodit ferro rupem
et ædificavit ad aquam puteum.
In diebus ipsius ascendit
Sennacherib
et misit Rabsacen et discessit,
et sustulit manum suam in Sion
et superbus factus est in exaltatione sua.
Tunc mota sunt corda et manus
ipsorum,
et doluerunt quasi parturientes mulieres
et invocaverunt Dominum
misericordem
et expandentes manus suas extulerunt ad eum,
et Sanctus audivit cito vocem ipsorum.
Non est commemoratus peccatorum
illorum
neque dedit illos inimicis suis,
sed purgavit eos in manu Isaiæ sancti prophetæ;
percussit castra Assyriorum
et contrivit illos angelus eius.
Nam fecit Ezechias quod placuit
Deo
et fortiter ivit in via David patris sui,
quam mandavit illi Isaias propheta, magnus et fidelis in visione
sua.
In diebus ipsius retro rediit
sol,
et addidit regi vitam.
Spiritu magno vidit ultima
et consolatus est lugentes in Sion;
usque in sempiternum ostendit futura
et abscondita, antequam
evenirent.Capitulum 49 Memoria Iosiæ in compositionem
odoris
facta opere pigmentarii;
in omni ore quasi mel indulcabitur
eius memoria
et ut musica in convivio vini.
Ipse est directus divinitus in
pænitentia gentis
et tulit abominationes impietatis;
et gubernavit ad Dominum cor suum
et in diebus peccatorum corroboravit pietatem.
Præter David et Ezechiam et
Iosiam,
omnes peccatum commiserunt;
nam reliquerunt legem Altissimi reges
Iudæ
et contempserunt timorem Dei;
dederunt enim regnum suum aliis
et gloriam suam alienæ genti;
incenderunt electam sanctuarii
civitatem
et desertas fecerunt vias ipsius in manu Ieremiæ.
Nam male tractaverunt illum,
ipse autem a ventre matris consecratus est propheta
evertere et eruere et perdere
et iterum ædificare et plantare et renovare.
Ezechiel, qui vidit visionem
gloriæ,
quam ostendit illi in curru cherubim.
Nam et commemoratus est inimicorum
in imbre
et benefacere illis, qui ostenderunt rectas vias.
Et duodecim prophetarum ossa
pullulent de loco suo;
nam corroboraverunt Iacob
et redemerunt eos in fide virtutis.
Quomodo amplificemus Zorobabel?
Nam et ipse quasi signum in dextera manu;
sic et Iesua filius Iosedec.
Qui in diebus suis ædificaverunt domum
et exaltaverunt templum sanctum Domino
paratum in gloriam sempiternam.
Et Nehemias: in memoria multi
temporis,
qui erexit nobis muros eversos
et stare fecit portas et seras;
qui erexit domos nostras.
Nemo creatus est in terra qualis
Henoch;
nam et ipse assumptus est a terra.
Neque ut Ioseph natus est homo,
princeps fratrum, firmamentum gentis;
et ossa ipsius visitata sunt
et post mortem prophetaverunt.
Seth et Sem apud homines gloriam
adepti sunt
et super omnem animam in origine Adam.Capitulum 50 Simon, Oniæ filius, sacerdos
magnus,
qui in vita sua suffulsit domum
et in diebus suis corroboravit templum.
Templi etiam altitudo ab ipso fundata
est,
substructura elata parietis templi.
In diebus ipsius excisa est piscina
aquarum,
lacus, quasi maris superficies eius.
Qui curavit gentem suam a latrone
et firmavit eam ab obsidione.
Quam gloriosus apparuit, cum
prospiceret e tabernaculo
in egressu domus velamenti!
Quasi stella matutina in medio
nebulæ
et quasi luna plena in diebus festi
et quasi sol refulgens super templum
Dei.
Quasi arcus refulgens inter nebulas
gloriæ
et quasi flos rosarum in diebus vernis
et quasi lilia, quæ sunt in transitu aquæ,
et quasi flos Libani in diebus æstatis;
quasi ignis effulgens et tus ardens
in igne,
quasi vas auri solidum
ornatum omni lapide pretioso,
quasi oliva pullulans fructibus
et cupressus in nubes se extollens,
in accipiendo ipsum stolam gloriæ et vestiri eum in consummationem
magnificentiæ.
In ascensu altaris sancti,
cum gloriam daret peribolo sanctuarii
et acciperet partes de manu
sacerdotum,
et ipse stans iuxta aram,
et circa illum corona fratrum,
quasi plantatio cedri in monte Libano,
sic circa illum steterunt quasi rami
palmæ
omnes filii Aaron in gloria sua.
Oblatio autem Domini in manibus
ipsorum
coram omni synagoga Israel,
et consummatione fungens in ara,
ordinans oblationem Omnipotentis.
Porrexit manum suam in libatione
et libavit de sanguine uvæ;
effudit in fundamento altaris
odorem divinum excelso Principi.
Tunc exclamaverunt filii Aaron,
in tubis productilibus sonuerunt
et auditam fecerunt vocem magnam
in memoriam coram Deo altissimo.
Tunc omnis populus simul
properaverunt
et ceciderunt in faciem super terram
adorare Dominum Deum suum
et dare preces omnipotenti Deo excelso.
Et laudaverunt psallentes in vocibus
suis,
et magnus resonabat cantus suavitatis plenus.
Et rogavit populus Dominum excelsum
in prece coram Misericorde,
usque dum perfectus est honor Domini;
et munus suum perfecerunt.
Tunc descendens manus suas
extulit
in omnem congregationem filiorum Israel
dare benedictionem Domini in labiis suis
et in nomine ipsius gloriari;
et iteraverunt adorationem suam,
ut acciperent benedictionem Altissimi.
Et nunc benedicite Deum omnium,
qui magna facit in omni terra,
exaltans dies nostros a ventre matris nostræ
et faciens nobiscum secundum suam misericordiam.
Det nobis iucunditatem cordis
et fieri pacem in diebus nostris in Israel per dies
sempiternos;
credere Israel nobiscum esse Dei
misericordiam,
ut liberet nos in diebus nostris.
Duas gentes odit anima mea,
tertia autem non est quidem gens:
qui sedent in monte Seir et
Philisthim
et stultus populus, qui habitat in Sichimis.
Doctrinam sapientiæ et
disciplinæ
scripsit in codice isto Iesus filius Sirach, Ierosolymita,
qui effudit sapientiam de corde suo.
Beatus, qui in istis versatur
sermonibus;
qui ponit illa in corde suo, sapiens erit semper.
Si enim hæc fecerit, ad omnia
valebit,
quia timor Domini vestigium eius est.Capitulum 51 Oratio Iesu filii Sirach.
« Confitebor tibi, Domine rex; et collaudabo te Deum
salvatorem meum.
Confitebor nomini tuo,
quoniam adiutor et protector factus es mihi
et liberasti corpus meum a
perditione,
a laqueo linguæ iniquæ
et a labiis operantium mendacium,
et in conspectu insurgentium factus es mihi adiutor.
Et liberasti me,
secundum magnitudinem misericordiæ et nominis tui,
a laqueis præparatis ad escam,
de manibus quærentium animam
meam
et de multis tribulationibus, quæ circumdederunt me,
a pressura flammæ, quæ circumdedit
me,
et de medio ignis, ubi non sum æstuatus;
de altitudine ventris inferi
et a lingua coinquinata et a verbo mendacii,
a iaculo linguæ iniustæ.
Appropinquavit usque ad mortem anima
mea,
et vita mea appropinquans erat in
inferno deorsum.
Circumdederunt me undique, et non
erat qui adiuvaret;
respiciens eram ad adiutorium hominum, et non erat.
Memoratus autem sum misericordiæ
tuæ, Domine,
et operationis tuæ, quæ a sæculo est,
quoniam eruis sustinentes te,
Domine,
et liberas eos de manibus iniquorum.
Exaltavi de terra supplicationem
meam
et pro morte defluente deprecatus sum.
Invocavi Dominum: “Pater meus
es tu,
ne derelinquas me in die tribulationis meæ
et in tempore superborum sine adiutorio.
Laudabo nomen tuum assidue
et collaudabo illud in confessione”.
Et exaudita est oratio mea.
Et liberasti me de perditione
et eripuisti me de tempore iniquo.
Propterea confitebor et laudem dicam
tibi
et benedicam nomini Domini.
Cum adhuc iunior essem, priusquam
oberrarem,
quæsivi sapientiam palam in oratione mea;
ante templum postulabam pro illa
et usque in novissimis inquiram eam,
et effloruit tamquam præcox uva.
Lætatum est cor meum in ea,
ambulavit pes meus iter rectum;
a iuventute mea investigabam eam.
Inclinavi modice aurem meam et
excepi illam
et multam inveni mihimetipsi
sapientiam
et multum profeci in ea:
danti mihi sapientiam dabo
gloriam.
Consiliatus sum enim, ut facerem
illam;
et quæsivi bonum et non confundar.
Colluctata est anima mea in
illa,
et in faciendo legem diligens fui.
Manus meas extendi in altum
et incognoscibilia eius intellexi.
Animam meam direxi ad illam
et in purificatione inveni eam.
Possedi cum ipsa cor ab initio;
propter hoc non derelinquar.
Venter meus conturbatus est
quærendo illam;
propterea bonam possedi possessionem.
Dedit mihi Dominus linguam mercedem
meam,
et in ipsa laudabo eum.
Appropiate ad me, indocti,
et congregate vos in domo disciplinæ.
Quid adhuc retardatis in his,
dum animæ vestræ sitiunt vehementer?
Aperui os meum et locutus sum:
“Comparate vobis sine argento
et collum vestrum subicite iugo,
et suscipiat anima vestra disciplinam:
in proximo est enim invenire eam.
Videte oculis vestris quia modicum
laboravi
et inveni mihi multam requiem.
Assumite disciplinam in multo numero
argenti
et copiosum aurum possidete in ea.
Lætetur anima vestra in
misericordia eius,
et non confundemini in laude ipsius.
Operamini opus vestrum ante
tempus,
et dabit vobis mercedem vestram in tempore
suo” ».